Τα εκθέματα του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας στη μεγάλη έκθεση αμυντικού υλικού

Φορητό σύστημα εντοπισμού μικρών drones σε ακτίνα χιλιομέτρων, ένα ρομπότ ικανό να κινείται… παντού, τεχνολογίες υδρογόνου και άλλα καινοτόμα συστήματα περιλαμβάνονταν στα εκθέματα του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ) στο πλαίσιο της φετινής DEFEA.

Το ΙΤΕ είναι το μεγαλύτερο ερευνητικό κέντρο της Ελλάδας, με 10 ερευνητικά ινστιτούτα και 3 ειδικές δομές που εδρεύουν και δραστηριοποιούνται σε 8 πόλεις της χώρας. Οι δραστηριότητές του εστιάζουν σε καινοτόμες διεπιστημονικές ερευνητικές κατευθύνσεις κοινωνικού και οικονομικού ενδιαφέροντος, με υψηλή προστιθέμενη αξία και τα ινστιτούτα του δραστηριοποιούνται σε ένα μεγάλο εύρος από τομείς, καλύπτοντας Φυσικές Επιστήμες, Επιστήμες Μηχανικών, Βιοϊατρικές Επιστήμες, καθώς και Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές Επιστήμες. Σε αυτό το πλαίσιο, συνεργάζεται με κορυφαίους ακαδημαϊκούς και ερευνητικούς φορείς στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Το ΙΤΕ έδωσε το «παρών» στη φετινή DEFEA με εφαρμογές που «αγγίζουν» τους χώρους της άμυνας και της αεροδιαστημικής. Όπως είπε στη HuffPost Greece ο καθηγητής Δημήτρης Πλεξουσάκης, αντιπρόεδρος του ΙΤΕ, «ήταν και λίγο ταμπού μέχρι πρότινος, ειδικά στον ακαδημαϊκό χώρο να πεις ότι ασχολείσαι με εφαρμογές στην άμυνα…αυτά πλέον έχουν αρχίσει να ξεπερνιούνται και νομίζω ότι πλέον καταλαβαίνουμε γιατί έχει νόημα η επένδυση και στο Διάστημα και στην άμυνα. Εμείς προφανώς ακολουθούμε την αρχή ότι με την τεχνολογία μας δεν θα προξενήσουμε βλάβη ή ζημιά σε κανέναν, ωστόσο θεωρούμε ότι η τεχνολογία μπορεί να τεθεί στην υπηρεσία της πολιτείας προκειμένου να προστατεύσει τη χώρα και τις υποδομές της».

Ως προς τις επιδόσεις της Ελλάδας στην έρευνα, ο κ. Πλεξουσάκης σχολίασε πως «αλλάζουν λίγο τα πράγματα και το “mentality”. Η έρευνα εξελίσσεται, ακολουθούμε την εξέλιξη και σε ευρωπαϊκό ή παγκόσμιο επίπεδο. Μακάρι η χώρα να είχε μια πιο γενναία στήριξη της έρευνας- να μη βασιζόμαστε μόνο σε ευρωπαϊκούς πόρους, αλλά να επενδύει και η ίδια η χώρα μας, γιατί δεν το κάνει σε μεγάλο βαθμό».

Τα εκθέματα που παρουσιάζονται στη DEFEA αφορούσαν κυρίως σε προγράμματα τα οποία εστιάζουν στους τομείς των αμυντικών και διαστημικών τεχνολογιών. Κάποια είναι σε συνεργασία με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος και άλλα από ευρωπαϊκά προγράμματα του European Defence Fund. «Νομίζω ότι θα βλέπαμε αυξανόμενη χρηματοδότηση κάποιων περιοχών, όπως η άμυνα, οι διαστημικές τεχνολογίες και οι κβαντικές τεχνολογίες. Το Rearm Europe επιτάχυνε αυτή την έμφαση σε συγκεκριμένες τεχνολογίες που αφορούν την άμυνα, και αυτό προκάλεσε τη μόχλευση μεγαλύτερων χρηματικών ποσών για να χρηματοδοτούνται φορείς που κάνουν έρευνα στην άμυνα» πρόσθεσε ο κ. Πλεξουσάκης.

Όσον αφορά στο σημείο στο οποίο βρίσκονται τα συγκεκριμένα προγράμματα που εκτέθηκαν στη DEFEA, ο αντιπρόεδρος του ΙΤΕ σημείωσε ότι είναι κυρίως σε επίπεδο ερευνητικών πρωτοτύπων, ωστόσο δεν απέχουν πολύ από το να εξελιχθούν σε «προϊόντα» και να αξιοποιηθούν εμπορικά- «χρειάζεται όμως να γίνει ακόμα δουλειά, όπως για παράδειγμα από άποψης σμίκρυνσης (miniaturisation) και άλλων διαδικασιών για μείωση του κόστους αν τεθούν σε βιομηχανική παραγωγή».

«Εκάτη»

 

Η «Εκάτη» (e-cattie) ήταν ίσως το έκθεμα που έκανε (οπτικά τουλάχιστον) τη μεγαλύτερη αίσθηση: Πρόκειται για ένα ρομπότ από το Εργαστήριο Υπολογιστικής Όρασης και Ρομποτικής του ΙΤΕ, με ικανότητες βάδισης και αναρρίχησης. Ο σχεδιασμός της, σε συνδυασμό με το ενσωματωμένο σύστημα κενού και τις ειδικά σχεδιασμένες βεντούζες, επιτρέπουν στο ρομπότ να προσκολλάται σε οποιαδήποτε επιφάνεια ανεξαρτήτως κλίσης- δηλαδή να κινείται κάθετα ή και ανάποδα. Σύμφωνα με τους δημιουργούς της, η «Εκάτη» είναι ένα ιδανικό σύστημα για αποστολές επιθεώρησης, έρευνας και διάσωσης και συλλογής δεδομένων σε δύσβατες περιοχές- ενώ για πιο «στρατιωτική» χρήση θα μπορούσε, εάν επιτευχθεί αύξηση ταχύτητας, να χρησιμοποιηθεί και ως μη επανδρωμένο όχημα «αυτοκτονίας», φορτωμένο με εκρηκτική κεφαλή. Παραμένοντας στον κλάδο της άμυνας αλλά με λιγότερο «επιθετική» εφαρμογή, οι δημιουργοί του σημειώνουν πως, χάρη στη δυνατότητα να κινείται σε κάθε επιφάνεια παραμένοντας, θα μπορούσε να είναι ιδιαίτερα χρήσιμο σε πλοία, βοηθώντας σε εργασίες συντήρησης, επισκευών κλπ. Όσον αφορά στο κόστος της μονάδας, είναι ιδιαίτερα χαμηλό, καθώς έχει αναπτυχθεί και φτιαχτεί εξολοκλήρου από το ΙΤΕ, με υλικά διαθέσιμα στο εμπόριο, και υπολογίζεται γύρω στα 1.000 ευρώ. Ο έλεγχος γίνεται με ένα απλό χειριστήριο, ενώ επιδιώκεται και η επίτευξη ενός βαθμού αυτονομίας.

Εντοπισμός drones

 

Στον τομέα των μη επανδρωμένων αεροσκαφών- για την ακρίβεια, της αντιμετώπισής τους- εστιάζει το σύστημα παθητικού ραντάρ με Τεχνητή Νοημοσύνη (ΑΙ) για ανίχνευση μικρών drone με χρήση ανάκλασης σήματος 5G από το Εργαστήριο Επεξεργασίας Σήματος. Πρόκειται για ένα σύστημα υψηλής φορητότητας (μεταφέρεται σε ένα βαλιτσάκι) που στήνεται και τίθεται σε λειτουργία μέσα σε περίπου 15 λεπτά, το οποίο αναπτύχθηκε με χρηματοδότηση του ΝΑΤΟ. Έχει τη δυνατότητα παθητικού εντοπισμού (δηλαδή χωρίς δικές του εκπομπές, που θα επέτρεπαν τον εντοπισμό αυτού και του χειριστή του) εισερχόμενων drones τόσο μέσω εκπομπών σημάτων, όσο και μέσω της διαταραχής που προκαλούν αυτά στον αέρα μέσω της κίνησης των ελίκων τους- κάτι που σημαίνει ότι μπορεί να εντοπίζει και drones οπτικών ινών, που ελέγχονται μέσω καλωδίου και έχουν δει ευρεία χρήση στα θέατρα επιχειρήσεων της Ουκρανίας. Αξιοποιώντας ΑΙ αναλύει σε πραγματικό χρόνο τις ανακλάσεις σήματος 5G για ανιχνεύει και να ταξινομεί τα drones- στην ουσία χρησιμοποιεί τα δίκτυα 5G σε μια περιοχή, παρέχοντας ενεργειακή αποδοτικότητα και υψηλή ανθεκτικότητα σε συνθήκες ηλεκτρονικού πολέμου. Έχει εμβέλεια 5-6 χιλιομέτρων στην παρούσα φάση και η ταυτόχρονη χρήση πολλών μονάδων επιτρέπει την κάλυψη μεγάλων περιοχών- ενώ η αύξηση της εμβέλειας μπορεί να επιτευχθεί και μέσω αλλαγής συχνότητας. Το κόστος της κάθε «βαλίτσας» ανέρχεται σε μερικές δεκάδες χιλιάδες ευρώ, ενώ η εκπαίδευση προσωπικού πάνω στη χρήση του μπορεί να ολοκληρωθεί μέσα μία εβδομάδα.

«Έξυπνες» επιφάνειες

Μεταξύ των άλλων εκθεμάτων του ΙΤΕ στη DEFEA περιλαμβάνονται κυκλώματα εκπομπής και λήψης ραδιοκυμάτων μικρών διαστάσεων, σχεδιασμένα για μικροδορυφόρους και δημιουργία ραδιοφάρων ταυτοποίησης (με χρηματοδότηση από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος), πολυφασματική προγραμματιζόμενη επιφάνεια καμουφλάζ για ραντάρ και υπέρυθρες, με δυνατότητα αλλαγής «συμπεριφοράς (χρηματοδότηση από τη European Defence Agency), και μια πρωτοποριακή τεχνολογία για εύκαμπτα ηλεκτρονικά υψηλής ισχύος, για εγκατάσταση κεραιών, αισθητήρων και άλλων ειδών εξοπλισμού πάνω σε πλατφόρμες- πχ αεροσκάφη- αναβαθμίζοντάς τις δυνατότητές τους.

Θώρακες

Σε επίπεδο υλικών, παρουσιάστηκε επίσης πρωτοποριακό, ιδιαίτερα ελαφρύ ύφασμα για θώρακες ατομικής προστασίας: Ο συγκεκριμένος θώρακας προστατεύει απέναντι σε βαλλιστικές απειλές, μαχαίρι και σφαίρες με μικρότερο βάρος, βελτιωμένη αναλογία επιδόσεων προς μάζα και μεγαλύτερη διάρκεια ζωής. Κατασκευάστηκε με τροποποίηση εμπορικά διαθέσιμων ινών (Kevlar, UHMWPE) χρησιμοποιώντας μη τοξικά υλικά και φιλικές προς το περιβάλλον διεργασίες, με τελικό αποτέλεσμα το υψηλό επίπεδο προστασίας με μικρό βάρος.

Τεχνολογίες υδρογόνου

 

Σε ενεργειακό επίπεδο, παρουσιάστηκαν επίσης ενεργειακές τεχνολογίες υδρογόνου για παραγωγή ισχύος και αποθήκευση ενέργειας, με κυψελίδες καυσίμου πολυμερικού ηλεκτρολύτη υψηλής ενέργειας (HTPEMFCs) σε πιλοτικό μέγεθος μέχρι 2kW για παραγωγή ισχύος και θερμότητας μέσω υπέρθερμου ατμού. Λόγω συμπαγούς σχεδιασμού και μικρού βάρος, καθώς και της αποτελεσματικής ψύξης, προσφέρεται για παραγωγή ισχύος σε μη επανδρωμένα αεροσκάφη, έτσι ώστε να πολλαπλασιάζεται ο χρόνος παραμονής τους στον αέρα. Το σύστημα, που αναπτύχθηκε από το Εργαστήριο Ηλεκτροχημικών Διεργασιών του Πανεπιστημίου Πατρών, περιλαμβάνει αντιδραστήρα ηλεκτρόλυσης υψηλής πίεσης που έχει σχεδιαστεί και κατασκευαστεί από το ΙΕΧΜΗ (Ινστιτούτο Επιστημών Χημικής Μηχανικής) του ΙΤΕ, για διάσπαση νερού σε υδρογόνο και οξυγόνο, συμπιέζοντας παράλληλα τα αέρια σε υψηλή πίεση (χωρίς τη χρήση συμπιεστή). Μπορεί να αυτοτροφοδοτείται με νερό χωρίς τη χρήση αντλίας νερού υψηλής πίεσης, επιτυγχάνοντας σημαντική εξοικονόμηση ενέργειας.