Εκατομμύρια άνθρωποι εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν καθημερινά προβλήματα με τη χημική κληρονομιά του - Οι φόβοι τους λόγω Τραμπ.

Ο πόλεμος του Βιετνάμ έληξε στις 30 Απριλίου 1975, όταν η πρωτεύουσα του Νοτίου Βιετνάμ, η Σαϊγκόν, έπεσε στα χέρια των κομμουνιστικών δυνάμεων του Βόρειο Βιετνάμ. Ωστόσο εκατομμύρια άνθρωποι εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν καθημερινά προβλήματα με τη χημική κληρονομιά του.

Ο Nguyen Thanh Hai, 34 ετών, είναι ένας από τα εκατομμύρια άτομα με αναπηρίες που συνδέονται με το Agent Orange (σ.σ Πορτοκαλί παράγοντας).

Γεννημένος με σοβαρές αναπτυξιακές δυσκολίες, αποτελεί βάσανο για εκείνον να ολοκληρώσει εργασίες που άλλοι θεωρούν δεδομένες, όπως να κουμπώσει το πουκάμισο που φοράει σε ένα ειδικό σχολείο στο Ντα Νανγκ, να εξασκηθεί στο αλφάβητο, να σχεδιάσει σχήματα ή να σχηματίσει απλές προτάσεις.

Ο Hai μεγάλωσε στην Ντα Νανγκ, την τοποθεσία μιας αμερικανικής αεροπορικής βάσης όπου τα στρατεύματα που αποχώρησαν άφησαν πίσω τους τεράστιες ποσότητες πορτοκαλί πράκτορα oι οποίες παρέμειναν εκεί ανέπαφες για δεκαετίες, διεισδύοντας στα αποθέματα τροφίμων και νερού σε περιοχές όπως το χωριό του Hai και επηρεάζοντας γενιές κατοίκων.

Agent Orange: Τρία εκατομμύρια άνθρωποι, ανάμεσά τους και παιδιά εξακολοθούν να υποφέρουν 

Σε όλο το Βιετνάμ, οι αμερικανικές δυνάμεις ψέκασαν 72 εκατομμύρια λίτρα αποφυλλωτικών κατά τη διάρκεια του πολέμου για να απογυμνώσουν την κάλυψη του εχθρού. Περισσότερο από το ήμισυ ήταν το Agent Orange, ένα μείγμα ζιζανιοκτόνων.

Το Agent Orange περιείχε διοξίνη, ένα είδος χημικών που συνδέονται με καρκίνο, γενετικές ανωμαλίες και μόνιμες περιβαλλοντικές βλάβες. Σήμερα, 3 εκατομμύρια άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένων πολλών παιδιών, εξακολουθούν να υποφέρουν από σοβαρά προβλήματα υγείας που σχετίζονται με την έκθεσή τους σε αυτό.

Το Βιετνάμ έχει περάσει δεκαετίες καθαρίζοντας την τοξική κληρονομιά του πολέμου, εν μέρει χρηματοδοτούμενο από μια καθυστερημένη βοήθεια των ΗΠΑ, αλλά το έργο αυτό δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί. Πλέον, εκατομμύρια άνθρωποι στο Βιετνάμ ανησυχούν ότι οι ΗΠΑ μπορεί να εγκαταλείψουν τον καθαρισμό του Agent Orange, καθώς ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ περικόπτει την εξωτερική βοήθεια.

Δεκαετίες μόλυνσης

Όταν τελείωσε ο πόλεμος, οι ΗΠΑ γύρισαν την πλάτη τους στο Βιετνάμ, θέλοντας να γυρίσουν σελίδα σε ένα οδυνηρό κεφάλαιο της ιστορίας τους.

Όμως το Βιετνάμ έμεινε με δεκάδες εστίες διοξίνης σε 58 από τις 63 επαρχίες του.

Το Βιετνάμ λέει ότι οι επιπτώσεις στην υγεία διαρκούν γενεές, απειλώντας τα παιδιά, τα εγγόνια, ακόμη και τα δισέγγονα των ανθρώπων που εκτέθηκαν στις χημικές ουσίες με επιπλοκές στην υγεία που κυμαίνονται από καρκίνο έως γενετικές ανωμαλίες που επηρεάζουν τη σπονδυλική στήλη και το νευρικό σύστημα.

Παρ′ όλ′ αυτά, η επιστήμη σχετικά με τις επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία – τόσο σε όσους εκτέθηκαν στο Agent Orange όσο και στις επόμενες γενιές – παραμένει αδιευκρίνιστη. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι όταν οι δύο χώρες άρχισαν τελικά να συνεργάζονται το 2006, επικεντρώθηκαν στην ανεύρεση διοξίνης στο περιβάλλον και στην εκκαθάρισή της αντί να μελετήσουν το ακόμη αμφιλεγόμενο θέμα των επιπτώσεών της στην ανθρώπινη υγεία, δήλωσε ο Charles Bailey, συν-συγγραφέας του βιβλίου «From Enemies to Partners: Vietnam, the U.S. and Agent Orange».

«Η επιστήμη της αιτιότητας είναι ακόμη ελλιπής», δήλωσε ο Bailey.

Το Βιετνάμ αναγνωρίζει τα θύματα του Agent Orange ελέγχοντας το οικογενειακό ιστορικό, τον τόπο διαμονής τους και έναν κατάλογο προβλημάτων υγείας που συνδέονται με το δηλητήριο. Και οι αναπηρίες του Hai ήταν πολύ πιθανό να συνδέονται με τον ψεκασμό του αποφυλλωτικού, πρόσθεσε ο Bailey.

Η μόλυνση απογύμνωσε επίσης τις φυσικές άμυνες του Βιετνάμ. Σχεδόν τα μισά από τα μαγκρόβια δάση του, τα οποία προστατεύουν τις ακτές από τις ισχυρές καταιγίδες, καταστράφηκαν. Μεγάλο μέρος των τροπικών δασών του υπέστη ανεπανόρθωτη ζημιά, ενώ το ζιζανιοκτόνο απομύζησε επίσης το έδαφος από θρεπτικά συστατικά σε ορισμένες από τις πιο ευάλωτες στο κλίμα περιοχές του Βιετνάμ.

Αρχίζει ένας μαζικός καθαρισμός

Τις δεκαετίες που ακολούθησαν τη λήξη του πολέμου, η ανακάμπτουσα χώρα της Ασίας περιέφραξε περιοχές που είχαν μολυνθεί σε μεγάλο βαθμό, όπως το αεροδρόμιο του Ντα Νανγκ, και άρχισε να παρέχει στήριξη στις οικογένειες που επλήγησαν.

Αλλά οι ΗΠΑ αγνόησαν σε μεγάλο βαθμό τις αυξανόμενες ενδείξεις για τις επιπτώσεις στην υγεία – μεταξύ άλλων και στους δικούς τους βετεράνους – μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 2000, όταν άρχισαν να χρηματοδοτούν επιχειρήσεις καθαρισμού στο Βιετνάμ. Το 1991, οι ΗΠΑ αναγνώρισαν ότι ορισμένες ασθένειες θα μπορούσαν να σχετίζονται με την έκθεση στο Agent Orange και έκαναν τους βετεράνους που είχαν ασθενήσει, επιλέξιμους για παροχές.

Από το 1991, έχουν δαπανήσει πάνω από 155 εκατομμύρια δολάρια για να βοηθήσουν άτομα με αναπηρίες σε περιοχές που έχουν πληγεί από το Agent Orange ή είναι γεμάτες από βόμβες που δεν έχουν εκραγεί, σύμφωνα με το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών. Οι δύο χώρες έχουν επίσης συνεργαστεί για την ανάκτηση νεκρών πολέμου, με τις ΗΠΑ να βοηθούν το Βιετνάμ στην αναζήτηση των δικών του αγνοουμένων.

Ο καθαρισμός του Agent Orange είναι δαπανηρός και συχνά επικίνδυνος. Το βαριά μολυσμένο έδαφος πρέπει να ανασκαφεί και να θερμανθεί σε μεγάλους φούρνους σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες, ενώ το λιγότερο μολυσμένο έδαφος μπορεί να θαφτεί σε ασφαλείς χώρους υγειονομικής ταφής.

Παρά τα χρόνια εργασίας, μεγάλες περιοχές πρέπει ακόμη να καθαριστούν. Στο Ντα Νανγκ, όπου μια αεροπορική βάση μολύνθηκε κατά την αποθήκευση και μεταφορά του Agent Orange, οι ΗΠΑ ολοκλήρωσαν τον καθαρισμό με 110 εκατομμύρια δολάρια το 2018, αλλά μια περιοχή μεγέθους 10 γηπέδων ποδοσφαίρου εξακολουθεί να παραμένει βαριά μολυσμένη.

Η συνεργασία σε θέματα πολεμικής κληρονομιάς έθεσε επίσης τα θεμέλια για την ανάπτυξη των δεσμών ΗΠΑ-Βιετνάμ, με αποκορύφωμα το 2023, όταν το Βιετνάμ αναβάθμισε τις ΗΠΑ στο υψηλότερο διπλωματικό καθεστώς του ολοκληρωμένου στρατηγικού εταίρου.

«Οι Ηνωμένες Πολιτείες θεωρούν το Βιετνάμ βασικό εταίρο στην προώθηση ενός ελεύθερου και ανοικτού Ινδο-Ειρηνικού», δήλωσε η πρώην υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Τζάνετ Γέλεν το 2023.

Ανησυχία για τις περικοπές των κονδυλίων

Όμως οι περικοπές του Ντόναλντ Τραμπ στην USAID σταμάτησαν βασικά έργα στο Βιετνάμ, και ενώ πολλά έχουν συνεχιστεί, παραμένουν αμφιβολίες για την συνεργασία των ΗΠΑ.

Το Βιετνάμ καλείται πλέον να διαπραγματευτεί μια νέα πραγματικότητα, όπου ο πρόεδρος των ΗΠΑ λέει ότι η χώρα δεν μπορεί πλέον να αντέξει οικονομικά να βοηθήσει άλλες χώρες.

Η ασιατική χώρα δεν μπορεί να διαχειριστεί τα τοξικά χημικά που εξακολουθούν να υπάρχουν χωρίς βοήθεια, δήλωσε ο Nguyen Van An, πρόεδρος της Ένωσης για τα θύματα του Agent Orange στο Ντα Νάνγκ. «Πιστεύουμε πάντα ότι η κυβέρνηση των ΗΠΑ και οι κατασκευαστές αυτού του τοξικού χημικού πρέπει να έχουν την ευθύνη να υποστηρίξουν τα θύματα», είπε.

Είπε ότι ελπίζει ότι οι όποιες στάσεις σε συνεχιζόμενα έργα λόγω της μετατόπισης της πολιτικής στην Ουάσιγκτον θα είναι προσωρινές.

Τα ανεπαρκή δεδομένα σημαίνουν ότι οι ειδικοί δεν μπορούν να πουν με βεβαιότητα πότε θα λήξει ο κίνδυνος για την ανθρώπινη υγεία. Αλλά το πιο επείγον πρόβλημα είναι ότι αν διακοπούν οι προσπάθειες καθαρισμού, το μολυσμένο έδαφος που έχει πλέον εκτεθεί θα μπορούσε να εισέλθει στις υδάτινες οδούς και να βλάψει περισσότερους ακόμα ανθρώπους.

Ένα δεκαετές έργο για τον καθαρισμό των περίπου 500.000 κυβικών μέτρων μολυσμένου με διοξίνες εδάφους – αρκετό για να γεμίσει 40.000 φορτηγά – στην αεροπορική βάση Bien Hoa ξεκίνησε το 2020. Σταμάτησε για μια εβδομάδα τον Μάρτιο και στη συνέχεια ξεκίνησε εκ νέου.

Όμως o Μπέιλι, o οποίoς εργάστηκε επί χρόνια σε θέματα που σχετίζονται με το Agent Orange στο Βιετνάμ, δήλωσε ότι η μελλοντική χρηματοδότηση της USAID για την επιχείρηση καθαρισμού και ένα πρόγραμμα 30 εκατομμυρίων δολαρίων για άτομα με αναπηρίες παραμένει αβέβαιη.

 «Τώρα η κυβέρνηση Τραμπ κλείνει βλακωδώς τα πάντα»

Με τις ομοσπονδιακές περικοπές στην USAID, οι περισσότεροι υπάλληλοι στο Βιετνάμ αναμένεται να έχουν φύγει μέχρι το τέλος του έτους, οπότε δεν θα μείνει κανείς για να διαχειριστεί τη χρηματοδότηση των προγραμμάτων αποκατάστασης, ακόμη και αν δεν περικοπεί η ίδια.

«Για περισσότερα από 30 χρόνια, οι ΗΠΑ και το Βιετνάμ εργάζονται από κοινού για την ανοικοδόμηση των σχέσεων, αντιμετωπίζοντας τις χειρότερες κληρονομιές του πολέμου, όπως το Agent Orange», είπε. «Τώρα η κυβέρνηση Τραμπ κλείνει βλακωδώς τα πάντα, χωρίς να ενδιαφέρεται για τον αντίκτυπο των ενεργειών της στις σχέσεις με έναν σημαντικό εταίρο στον Ινδο-Ειρηνικό».

Ο Τσακ Σέρσεϊ, ένας Αμερικανός βετεράνος του πολέμου του Βιετνάμ που εργάζεται σε ανθρωπιστικά προγράμματα στη χώρα από το 1995, δήλωσε ότι ανησυχεί ότι η εμπιστοσύνη που χτίστηκε επί χρόνια θα μπορούσε να σβήσει πολύ γρήγορα. Επισήμανε ότι εκείνοι που επωφελούνται από τα χρηματοδοτούμενα από τις ΗΠΑ προγράμματα για την αντιμετώπιση των πολεμικών κληρονομιών είναι «αθώα θύματα».

«Έχουν θυματοποιηθεί δύο φορές, μία φορά από τον πόλεμο και τις συνέπειες που υπέστησαν. Και τώρα με το να τους τραβάνε το χαλί κάτω από τα πόδια».