Είναι η πέμπτη μεγαλύτερη ήπειρος
Η αφιλόξενη Ανταρκτική είναι η πέμπτη μεγαλύτερη σε μέγεθος ήπειρος του κόσμου: Εκ πρώτης όψεως είναι μια παγωμένη έρημος, δεδομένου ότι το 90% της καλύπτεται από πυκνό στρώμα πάγου, βάθους κατά μέσο όρο 2,2 χλμ, εδώ και περίπου 34 εκατομμύρια χρόνια.
Ωστόσο, κάτω από την παγωμένη επιφάνεια της μυστηριώδους ηπείρου κρύβονται πολλά- και οι επιστήμονες έχουν αρχίσει μόλις να «ξύνουν την επιφάνεια». Μέχρι τώρα έχουν ανακαλυφθεί κρυμμένοι ποταμοί και λίμνες, βιότοποι, όρη και κοιλάδες, πρωτόγονα βακτήρια- ακόμα και απομεινάρια πανάρχαιων οικοσυστημάτων.
«Είναι τόσο συναρπαστικό να βουτάς σε αυτούς τους παλαιούς κόσμους και να κατανοείς πώς αυτή η ήπειρος εξελίχθηκε στο πέρασμα του χρόνου, και τι σημαίνει αυτό» είπε στο Live Science o Γιόχαν Κλάγκες, ιζηματολόγος στο Ινστιτούτο Άλφρεντ Βέγκενερ (Γερμανία) που μελετά την κλιματική ιστορία της Ανταρκτικής. «Τι μας λένε αυτά για την ύπαρξή μας σε αυτό τον πλανήτη;».
Στο πλαίσιο της έρευνάς του ο Κλάγκες ανακάλυψε το πρώτο απολίθωμα κεχριμπαριού που έχει βρεθεί ποτέ στην Ανταρκτική- απομεινάρι από το αρχαίο δάσος που κάλυπτε την ήπειρο πριν από 90 εκατομμύρια χρόνια. Ο Κλάγκες πιστεύει πως σε μελλοντικές αποστολές θα βρεθούν και άλλα.
Στην Ανταρκτική υπάρχουν επίσης πάνω από 400 λίμνες κάτω από τους πάγους. Η μεγαλύτερη είναι η λίμνη Βοστόκ, κάτω από 4 χιλιόμετρα πάγου. «Και τι βρίσκεται εκεί; Μάλλον μικρόβια» λέει ο Κλάγκες- «μα επίσης…πιθανώς ζωή η οποία δεν υπάρχει πουθενά αλλού στη Γη» προσθέτει, λόγω της τεράστιας πίεσης του πάγου.
Ένα πολύπλοκο σύστημα ποταμών φέρνει και παίρνει νερό από τις λίμνες αυτές, σύμφωνα με έρευνες της Κριστίν Ντόου, παγετωνολόγου στο University of Waterloo στον Καναδά, που χρησιμοποίησε ραντάρ για «ματιές» κάτω από την επιφάνεια του πάγου. Όσον αφορά στο πώς είναι ένας ποταμός (ένας όγκος νερού εν γένει) κάτω από τους πάγους, η Ντόου λέει πως είναι όπως ένας ποταμός που ρέει σε μια λίμνη και προς την κατεύθυνση του ωκεανού, «μα προσθέτεις 4 χλμ πάγου από πάνω». Σημειώνεται πως ο πάγος κάνει το νερό να «συμπεριφέρεται» περίεργα: «Μπορείς για την ακρίβεια να έχεις νερό να ρέει προς τα πάνω κάτω από τον πάγο της Ανταρκτικής…δεν καθορίζεται τόσο από τη βαρύτητα» είπε σχετικά στο Live Science.
Ωστόσο πολλά από αυτά που βρίσκονται κάτω από τους πάγους δεν είναι και πολύ συναρπαστικά: «Η μεγάλη πλειονότητα αυτών που βρίσκονται κάτω από τον πάγο είναι απλώς βράχος» είπε ο Κλάγκες. Ωστόσο είναι σημαντικό να υπάρχει γνώση για το τι συμβαίνει κάτω από τους παγετώνες, γιατί έτσι αποκτάται εικόνα για το τι θα συμβεί όταν αυτοί λιώσουν.
Υπάρχουν μεγάλες περιοχές της Ανταρκτικής, όπως μεγάλο μέρος της Δυτικής Ανταρκτικής, που βρίσκονται κάτω από τη στάθμη της θάλασσας λόγω του πάχους του παγετώνα. «Δεν υπάρχει ωκεανός εκεί αυτή τη στιγμή, επειδή ο πάγος πιάνει όλο τον χώρο» είπε η Ντόου.
Αν φανταστεί κανείς πως ο πάγος είναι σε ένα μπωλ, αυτή τη στιγμή βρίσκεται είναι γεμάτο μέχρι το χείλος. Ωστόσο όταν ο πάγος αρχίσει να υποχωρεί, κατεβαίνει πιο κάτω, και ως λιγότερο πυκνός από το νερό, πλέει. Σε αυτή τη φάση, ο πάγος «πλέει σαν ένα γιγαντιαίο παγάκι» είπε η Ντόου. Όταν όλη η περιοχή κάτω από το επίπεδο της στάθμης της θάλασσας γεμίσει από τον ωκεανό, ο πάγος θα γίνει πιο ασταθής και θα διασπαστεί, συμβάλλοντας ακόμα περισσότερο στην άνοδο του επιπέδου της θάλασσας. «Οπότε η στιγμή που αυτός ο πάγος αρχίζει να υποχωρεί από το χείλος είναι πραγματικά κρίσιμη» είπε η Ντόου- «και είμαστε σε αυτό το σημείο τώρα».
«Είναι ένα πολύ ασταθές μέρος, η Ανταρκτική…είναι πανέμορφη, είναι απέραντη, είναι μυστηριώδης- μα είναι επίσης επικίνδυνη» πρόσθεσε.
