Γράφει ο Κώστας Υφαντής, Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Πρόεδρος του ΙΔΙΣ, Πάντειο Πανεπιστήμιο
Τελικά ο Πρόεδρος Τραμπ έδωσε εντολή στην αμερικανική αεροπορία να πλήξει το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν παραβιάζοντας την κόκκινη γραμμή που ο ίδιος είχε θέσει λίγες ημέρες νωρίτερα και αφού είχε ξεκινήσει η Ισραηλινή επιχείρηση. Τώρα πλέον δεν έχει σημασία αν αυτή η κόκκινη γραμμή δεν υπήρξε ποτέ στην πραγματικότητα ή αν αναγκάστηκε από την ισραηλινή πρωτοβουλία να αναθεωρήσει την απόφασή του και να εμπλέξει τις ΗΠΑ σε μια σύγκρουση από αυτές που προεκλογικά είχε δεσμευτεί να αποφύγει.
AdvertisementAdvertisementΤο δεδομένο είναι ότι οι ΗΠΑ φαίνεται να ολοκληρώνουν εκείνα να κομμάτια της επιχείρησης που οι Ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις δεν μπορούσαν, δηλαδή να πλήξουν εκείνες τις εγκαταστάσεις που φάνταζαν απρόσβλητες. Βεβαίως δεν έχουμε ακόμη μια αξιόπιστη αξιολόγηση της ζημιάς που έχει προκληθεί (battle damage assessment). Πάντοτε υπάρχει η πιθανότητα οι εγκαταστάσεις να άντεξαν. Σε αυτή την περίπτωση, το καθεστώς – μπορεί να θεωρηθεί σίγουρο – θα επιταχύνει το πρόγραμμα εμπλουτισμού ουρανίου ακόμη περισσότερο.
Πριν από το αμερικανικό πλήγμα, οι Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις είχαν εξουδετερώσει το μεγαλύτερο μέρος της Ιρανικής αεράμυνας, των γραμμών παραγωγής drones, και των πυρηνικών εγκαταστάσεων. Κατάφεραν επιπλέον, συντριπτικά πλήγματα στην ενεργειακή υποδομή και την βιομηχανική ικανότητα του Ιράν. Εδώ και μία εβδομάδα η ισραηλινή πολεμική αεροπορία έχει πλήρη έλεγχο του εναέριου χώρου της χώρας (αλλά και της Συρίας και του Ιράκ). Το Ιράν επί της ουσίας δεν έχει καμία δυνατότητα στρατιωτικής αντίδρασης που να επηρεάζει την Ισραηλινή ελευθερία στρατιωτικών κινήσεων και τη κυριαρχία κλιμάκωσης που έχουν καταφέρει – τουλάχιστον μέχρι στιγμής. Η Τεχεράνη έχει εκτοξεύσει πολλές εκατοντάδες πυραύλους και drones αλλά μόνο το 5 τοις εκατό έχουν διαπεράσει την Ισραηλινή ασπίδα, και σε κάθε περίπτωση το Ιρανικό απόθεμα εξαντλείται με ταχύτατους ρυθμούς. Όσο περισσότερο διαρκεί ο πόλεμος τόσο πιο δύσκολη θα γίνεται η θέση του Ιράν.
Η αμερικανική επιχείρηση καθιστά αυτή τη θέση ακόμη πιο δυσχερή από κάθε άποψη. Αν η καταστροφή των εγκαταστάσεων σε Νατάνζ, Φορντό και Ισφαχάν είναι τόσο μεγάλη όσο είναι οι αρχικές αξιολογήσεις στην Ουάσιγκτον, τότε το θεοκρατικό καθεστώς αντιμετωπίζει ένα αφόρητο δίλημμα: Είτε υποχωρεί με ότι συνέπειες έχει αυτό για το ίδιο αλλά και για την περιφερειακή θέση της χώρας, είτε συνεχίζει αδιάλλακτο, στοχοποιεί αμερικανικές δυνάμεις και εγκαταστάσεις στην περιοχή, και επιχειρεί να αποκλείσει το στρατηγικό στενά του Ορμούζ.
Σε αυτή την περίπτωση, ρισκάρει ακόμη μεγαλύτερη ζημιά από την Ισραηλινή αεροπορία και ένα δεύτερο ίσως ακόμη πιο μεγάλο μεγάλο πλήγμα από τις ΗΠΑ με τις πιθανότητες κατάρρευσης του (του καθεστώτος) ακόμη πιο πολλές. Το αμερικανικό ναυτικό είναι ίσως το μόνο που μπορεί να καθαρίσει την περιοχή από τις Ιρανικές νάρκες αλλά το ρίσκο μιας εμπλοκής στην θάλασσα αυτή τη φορά είναι μεγάλο.
Επίσης, το κλείσιμο των Στενών θα επηρεάσει αρνητικά πρώτα χώρες με τις οποίες το Ιράν έχει προσπαθήσει πάρα πολύ τα τελευταία χρόνια να βελτιώσει τις σχέσεις του. Η Κίνα ως μεγάλος καταναλωτής Ιρανικού πετρελαίου και τα Εμιράτα του Κόλπου ως βασικοί εξαγωγείς πετρελαίου και φυσικού αερίου είναι οι πρώτες χώρες που θα πληγούν από μια τέτοια ενέργεια.
Η κατάσταση δεν είναι χωρίς ρίσκα και για τις ΗΠΑ. Μια Ιρανική επίθεση κατά αμερικανικών στόχων θα έχει κόστος στο εσωτερικό αλλά πάνω απ’ όλα μπορεί να αποτελέσει την αφετηρία μιας εμπλοκής χωρίς ορατή κατάληξη. Στην Μέση Ανατολή εύκολα μπαίνεις σε ένα πόλεμο αλλά δύσκολα βγαίνεις. Την στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές το σενάριο μιας ολοκληρωτικής Ιρανικής υποχώρησης δεν είναι το πιθανότερο και αυτό σημαίνει ότι η αβεβαιότητα για την επόμενη ημέρα είναι μεγάλη.
