Τα επόμενα βήματα των ΗΠΑ στην περιοχή αποτελούν ένα τεράστιο ερώτημα καθώς ο Τραμπ αποφασίζει μόνος του, παραμερίζοντας και το Κογκρέσο.
Η σύγκρουση Ιράν – Ισραήλ και ο απρόβλεπτος ρόλος του Ντόναλντ Τραμπ έχουν δημιουργήσει ένα διπλωματικό χάος στη Μέση Ανατολή καθώς κανείς δεν ξέρει τι απόφαση μπορεί να επιβάλλει ο Αμερικανός πρόεδρος το επόμενο 24ωρο.
Με την εκεχειρία «Made by Trump» να κινδυνεύει ανά πάσα στιγμή, το μεγάλο ερώτημα είναι ποια θα είναι η σχέση των ΗΠΑ με τις χώρες συμμάχους του Ισραήλ και του Ιράν.
Σε ανάλυσή του το Associated Press εξηγεί ότι «το ”τι ακολουθεί” παραμένει άγνωστο και απρόβλεπτο γιατί ο Πρόεδρος Τραμπ ουσιαστικά έχει παραμερίσει τον παραδοσιακό μηχανισμό εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ και έχει περιορίσει τις συμβουλές και τη λήψη αποφάσεων σε μια πολύ μικρή ομάδα συμβούλων του που ″λύνουν και δένουν″ στον Λευκό Οίκο».
Ενώ υπάρχει αβεβαιότητα σχετικά με το εάν η κατάπαυση του πυρός μεταξύ Ιράν και Ισραήλ θα τηρηθεί, η διπλωματική εισβολή του στη Μέση Ανατολή ανοίγει την πόρτα για νέες συνομιλίες με την Τεχεράνη για το πυρηνικό της πρόγραμμα και επανεξετάζει τις συγκρούσεις σε περιφερειακό επίπεδο όπως αυτή των Χούθι στην Υεμένη.
«Τώρα είναι η ώρα να καθίσουμε με τους Ιρανούς και να καταλήξουμε σε μια συνολική ειρηνευτική συμφωνία», δήλωσε την Τρίτη ο ειδικός απεσταλμένος Στιβ Γουίτκοφ στο Fox News.
Ποιο είναι το επόμενο βήμα
Το παράδοξο ωστόσο είναι ότι ενώ η Μέση Ανατολή φλέγεται, ο πλανήτης παρακολουθεί τις παρορμητικές σκέψεις και τις όποιες πολιτικές αποφάσεις του Τραμπ μέσα από το προσωπικό του λογαριασμό στο Truth Social.
Ακόμα και το Κογκρέσο δεν φαίνεται να είναι ενήμερο για τις κινήσεις του, καθώς κορυφαία μέλη του έλαβαν πρόχειρες ειδοποιήσεις για την απόφαση του Τραμπ το περασμένο Σαββατοκύριακο να χτυπήσει τρεις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις.
Η προγραμματισμένη ενημέρωση που θα λάμβαναν την περασμένη Τρίτη αναβλήθηκε αιφνίδια ενώ η εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών, Τάμι Μπρους, δέχθηκε καταιγισμό ερωτήσεων για τις προθέσεις του Λευκού Οίκου απέναντι στο Ιράν απαντώντας ότι «το State Department βρισκόταν σε μια ιδιωτική δυναμική σύσκεψη με τον πρόεδρο για το πώς θα σταματήσει τον πόλεμο. Δεν μπορώ να μιλήσω για το πώς συνέβη αυτό ή για τις αποφάσεις που ελήφθησαν», σχολίασε.
Η ανακοίνωση του Τραμπ τη Δευτέρα ότι το Ισραήλ και το Ιράν συμφώνησαν σε κατάπαυση του πυρός εξέπληξε ακόμη και την ίδια του την κυβέρνηση – όπως και η ανάρτησή του την Τρίτη ότι η Κίνα είναι πλέον ελεύθερη να εισάγει ιρανικό πετρέλαιο.
Ο Τραμπ λειτουργεί ξεκάθαρα έξω από το πλαίσιο, σαν CEO επιχείρησης που δεν νιώθει την υποχρέωση να ενημερώνει για τις αποφάσεις του, με πολλούς στο Πεντάγωνο, το Κογκρέσο και τον Λευκό Οίκο να μην ξέρουν πλέον εάν οι ευρείες αμερικανικές κυρώσεις κατά τις Τεχεράνης, που στόχευαν στη μείωση των ενεργειακών εσόδων της, χαλάρωσαν ή αντιστράφηκαν.
Κι αυτό, γιατί παρά τις στοχευμένες ισραηλινές και αμερικανικές επιθέσεις κατά του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν δεν είναι σαφές εάν έχει «εξαλειφθεί πλήρως», όπως παραδέχθηκε ο Τραμπ.
Σύμφωνα με άτομα που γνωρίζουν την κατάσταση οι επιθέσεις στις πυρηνικές εγκαταστάσεις Φόρντο, Νατάνζ και Ισφαχάν προκάλεσαν σημαντική ζημιά αλλά δεν τις κατέστρεψαν ολοσχερώς.
Ωστόσο, αναλυτές εκτιμούν ότι το Ιράν θα χρειαστεί μήνες ή και χρόνια για να επισκευάσει ή να ανακατασκευάσει όσες καταστράφηκαν, εάν προσπαθήσει να διατηρήσει το πρόγραμμά του. Όπως αναφέρει ο Γουίτκοφ, «οι επιθέσεις μείωσαν κατά κάποια χρόνια την ικανότητα του Ιράν να εμπλουτίζει ουράνιο».
Ο Αντιναύαρχος Μπραντ Κούπερ, αναπληρωτής διοικητής της Κεντρικής Διοίκησης των ΗΠΑ, ο οποίος έχει οριστεί να ηγηθεί των δυνάμεων στη Μέση Ανατολή, δήλωσε ότι το Ιράν εξακολουθεί να διαθέτει «σημαντική τακτική ικανότητα» υπογραμμίζοντας την γρήγορη απάντηση του να εκτοξεύσει πυραύλους κατά αμερικανικής βάσης στο Κατάρ.
Απαντώντας σε ερώτηση για το αν το Ιράν εξακολουθεί να αποτελεί απειλή για τα αμερικανικά στρατεύματα και τις ΗΠΑ είπε «ναι», καταρρίπτοντας τις αλαζονικές δηλώσεις Τραμπ ότι «το Ιράν δεν θα έχει ποτέ ξανά πυρηνικό πρόγραμμα».
Μπορούν να καθίσουν ξανά στο τραπέζι;
Ένα άλλο σημαντικό ερώτημα είναι τι θα συμβεί με τις διαπραγματεύσεις για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Δεν είναι απολύτως σαφές ποιος στο Ιράν έχει την εξουσία να κάνει μια συμφωνία ή ακόμα και να επανέλθει στις συνομιλίες.
Ο Ρέι Τακέι, πρώην αξιωματούχος του Υπουργείου Εξωτερικών και ανώτερος συνεργάτης στο Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων, δήλωσε ότι η ιρανική ηγεσία βρίσκεται σε μια στιγμή αταξίας – γεγονός που καθιστά δύσκολη την επιστροφή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με σκοπό τον παροπλισμό του πυρηνικού τους προγράμματος.
Ο Καρίμ Σαντζαντπούρ, ειδικός σε θέματα Ιράν στο Carnegie Endowment for International Peace, τόνισε ότι «η μεγαλύτερη πρόκληση αυτή τη στιγμή είναι ποιος είναι υπεύθυνος στην Τεχεράνη».
«Κανείς δεν ξέρει εάν υπάρχει ιρανική διαπραγματευτική ομάδα εξουσιοδοτημένη να λαμβάνει αποφάσεις και ο Τραμπ έχει απέναντί του μια ιρανική κυβέρνηση της οποίας η μακροχρόνια ταυτότητα βασίζεται στην εχθρότητα προς τις Ηνωμένες Πολιτείες» υποστηρίζει.
Στον ΟΗΕ την Τρίτη, ο Ιρανός πρέσβης Αμίρ Σαΐντ Ιραβάνι δήλωσε στο Συμβούλιο Ασφαλείας ότι «η διπλωματία και ο διάλογος είναι ο μόνος δρόμος για την επίλυση της περιττής κρίσης σχετικά με το ειρηνικό πρόγραμμα του Ιράν» κάτι με το οποίο συμφώνησε και ο αντιπρόεδρος Βανς λέγοντας στο NBC ότι «δεν ανατινάξαμε τη διπλωματία». «Οι Ιρανοί δεν έδωσαν ποτέ πραγματική ευκαιρία στη διπλωματία. Και η ελπίδα μας… είναι ότι αυτό ίσως μπορέσει να επαναρυθμιστεί εδώ».
Η συμφωνία με το Ιράν λύνει τον γόρδιο δεσμό;
Στρατηγικοί αναλυτές εκτιμούν ότι υπάρχει μια πιθανότητα εάν τηρηθεί η εκεχειρία και οι ΗΠΑ έρθουν σε κάποια συμφωνία με το Ιράν να λυθεί ο «γόρδιος δεσμός» αιώνων στη Μέση Ανατολή.
Θα επέτρεπε, για παράδειγμα, στο Ισραήλ να επιστρέψει στις συνομιλίες με μεσολαβητές όπως η Αίγυπτος και το Κατάρ για τον τερματισμό της σύγκρουσης στη Γάζα με τη Χαμάς.
Στη Συρία, μια περαιτέρω απομάκρυνση από την πλέον αποδυναμωμένη ιρανική επιρροή – διάχυτη κατά τη διάρκεια της βασιλείας του εκδιωχθέντος ηγέτη Μπασάρ Άσαντ – θα μπορούσε να ανοίξει νέες πόρτες για συνεργασία ΗΠΑ-Συρίας. Ο Τραμπ έχει ήδη συναντηθεί με τον ηγέτη της νέας συριακής κυβέρνησης και έχει χαλαρώσει τις κυρώσεις των ΗΠΑ.
Οι τεταμένες σχέσεις των ΗΠΑ με τον Λίβανο θα μπορούσαν επίσης να επωφεληθούν εάν το Ιράν σταματούσε να στηρίζει τη Χεζμπολάχ, η οποία αποτελεί μια δύναμη από μόνη της – ανταγωνιζόμενη, αν όχι ξεπερνώντας σε απόδοση, τις Ένοπλες Δυνάμεις του Λιβάνου στα σύνορα με το Ισραηλ.
Εάν μια εκεχειρία Ιράν-Ισραήλ διατηρηθεί, θα μπορούσε επίσης να δώσει στον Τραμπ τον χρόνο και τον χώρο να επιστρέψει στις συνομιλίες για το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία.
Η Ρωσία και το Ιράν έχουν ουσιαστική οικονομική και στρατιωτική συνεργασία, συμπεριλαμβανομένης της παροχής από την Τεχεράνη στη Μόσχα μη επανδρωμένων αεροσκαφών στα οποία ο ρωσικός στρατός έχει βασιστεί σε μεγάλο βαθμό στον πόλεμό του κατά της Ουκρανίας.
Κι όλα αυτά ενώ η Ρωσία έχει εντείνει τις επιθέσεις της στην Ουκρανία τις τελευταίες ημέρες, όσο δηλαδή ο πλανήτης έχει στρέψει το βλέμμα στη Μέση Ανατολή.
