θέλαμε να εξαπατηθούμε. Γιατί μας βόλευε. Γιατί η αλήθεια ήταν πιο βαριά απ’ όσο αντέχαμε. Το πιο επικίνδυνο για τη δημοκρατία είναι τα χαμόγελα των σωτήρων.
Σαν σήμερα, πριν από δέκα ακριβώς χρόνια, ο «κυρίαρχος λαός» – όπως τον αποκαλούν οι πολιτικοί κάθε φορά που στήνονται κάλπες – έριξε στην κάλπη την ετυμηγορία του με την πεποίθηση ότι με την ψήφο του μπορεί να καθορίσει τη μοίρα του και την ελπίδα πως η απόφασή του θα γίνει σεβαστή όπως δεσμεύτηκε ο τότε πρωθυπουργός.
Το πρωί του δημοψηφίσματος προσερχόμενος στην κάλπη ο Αλέξης Τσίπρας διαβεβαίωνε τον ελληνικό λαό:
«Όχι μόνο θα σεβαστώ την ετυμηγορία του ελληνικού λαού, αλλά την επόμενη μέρα του δημοψηφίσματος θα δρομολογήσω τις διαδικασίες ώστε αυτό που θα ψηφίσει ο λαός να γίνει νόμος του κράτους».
Και ο λαός τον πίστεψε.
Και στήθηκε στις κάλπες γεμάτος πάθος και αισιοδοξία.
Και βροντοφώναξε αυτό που του ζήτησε ο Αλέξης: ΟΧΙ.
Εκείνη τη μέρα πολλοί πίστεψαν πως ο λόγος τους μετράει.
Πως μπορούν να καθορίσουν οι ίδιοι την πορεία της χώρας τους και πως η φωνή τους δεν ήταν απλώς διακοσμητική, αλλά είχε δύναμη.
Ήταν το δημοψήφισμα-παρωδία.
Ο θρίαμβος ενός μικρού ανθρώπου που πίστεψε ότι έγινε μεγάλος και έπαιξε στα ζάρια τις τύχες ενός ολόκληρου λαού για να ξεφύγει από τα προσωπικά του αδιέξοδα. Που μαζί με την «επανάσταση» είχε έτοιμη και την τιμή πώλησής της.
Ήταν η μέρα που ένα ολόκληρο έθνος οδηγήθηκε στις κάλπες με ένα ασαφές ερώτημα που ούτε ο ίδιος ο συντάκτης του μπορούσε να καταλάβει και που κανείς δεν ήξερε τι πραγματικά σήμαινε.
Ήταν η μέρα που ο πολιτικός κυνισμός ντύθηκε με την προβιά της «δημοκρατικής διαδικασίας» με σκοπό την εξαπάτηση ολόκληρου του Ελληνικού λαού.
Με συνθήματα για εθνική περηφάνια και αντίσταση, οδηγήθηκε σε ένα στημένο παιχνίδι με προκαθορισμένο αποτέλεσμα.
Χρησιμοποιήθηκε ο λαός σαν άλλοθι για μια ειλημμένη απόφαση και η «λαϊκή εντολή» έγινε κουρελόχαρτο μέσα σε 48 ώρες.
Η δέσμευση έγινε υπεκφυγή.
Και ο λαός από «κυρίαρχος» έγινε ξανά θεατής στην ίδια του τη μοίρα. Η ετυμηγορία του αγνοήθηκε και μαζί της όνειρα, προσδοκίες και η τελευταία ίσως ευκαιρία πολιτικής αξιοπρέπειας.
Ο Πρωθυπουργός, που είχε δηλώσει πως «θα σεβαστεί τη βούληση του λαού», έκανε στροφή 180 μοιρών με την άνεση ενός ανθρώπου που δεν ανέλαβε πότε και για τίποτα καμία ευθύνη και έβρισκε πάντα άλλους να την φορτώσει.
Στο πρόσωπο του Γιάνη με το ένα (ν) βρήκε τον αποδιοπομπαίο τράγο σε μία προσπάθεια να σώσει κάτι από την δική του εικόνα και ολόκληρη η χώρα έμεινε να πληρώνει τα σπασμένα μιας απόφασης που ελήφθη εν αγνοία της.
Ίσως για κάποιους αυτή η μέρα να είναι μέρα γιορτής, η μέρα μιας εφήμερης ψευδαίσθησης. Για κάποιους άλλους, όμως, είναι μέρα υπενθύμισης. Για το πώς ο θρίαμβος της δημοκρατίας μετατράπηκε σε θρίαμβο του κυνισμού και της απάτης.
Αυτό το δημοψήφισμα δεν ήταν μόνο μια πολιτική απογοήτευση, ήταν και παραμένει ένα βαθύ τραύμα εμπιστοσύνης προς το πρόσωπο ενός ανθρώπου που το λάτρεψε ένα μεγάλο μέρος του ελληνικού λαού και τον έκανε με την ψήφο του πρωθυπουργό.
Το δημοψήφισμα του 2015 ήταν το αποκορύφωμα μιας ακόμα «αυταπάτης» από τις πολλές του Αλέξη Τσίπρα όπως ο ίδιος είχε ομολογήσει από το βήμα της βουλής:
«Σε πολλά σημεία είχαμε αυταπάτες, ωστόσο δεν επιχειρήσαμε συνειδητή απάτη».
Η 5η Ιουλίου θα μας θυμίζει πάντα πώς ένας πρωθυπουργός έκανε την «κωλοτούμπα» διεθνή πολιτικό όρο.
Δεν ξεχνάμε.
Όχι γιατί το ΝΑΙ δεν ήταν η σωστή απόφαση σε εκείνη την χρονική στιγμή, αλλά γιατί ένας πρωθυπουργός χρησιμοποίησε έναν ολόκληρο λαό σε μια διχαστική διαδικασία για να ξεφύγει ο ίδιος από τα προσωπικά του αδιέξοδα.
Δεν ξεχνάμε.
Όχι για λόγους εκδίκησης.
Αλλά γιατί κάποιοι πίστεψαν πως η πολιτική μπορεί ακόμα να σημαίνει κάτι και διαψεύσθηκαν. Γιατί κάποιοι νόμιζαν ότι η συμμετοχή μπορεί να αλλάξει την ιστορία και έσπασαν τα μούτρα τους.
Σήμερα, δεν γιορτάζουμε.
Δεν πανηγυρίζουμε όπως τότε. Δεν σηκώνουμε σημαίες, ούτε βαφτίζουμε τις ήττες σε νίκες.
Σήμερα θυμόμαστε.
Ότι η φωνή μας είχε αξία μόνο μέχρι να κλείσουν οι κάλπες. Ότι η Δημοκρατία ήταν το άλλοθι ενός πρωθυπουργού, για τα πολιτικά του παιχνίδια.
Ήταν ένα μάθημα πολιτικής απάτης που θα έπρεπε να διδάσκεται στα πανεπιστήμια για το πώς μπορείς να χειραγωγήσεις μια κοινωνία με συνθήματα και πλαστικές σημαίες για να πετύχεις τον σκοπό σου.
Πώς να εκμεταλλευτείς την απόγνωση και την αγανάκτηση ενός λαού για την χειραφέτηση και πώς να ντύσεις την ανευθυνότητα με επαναστατικό λούστρο.
Και μη ρωτήσει κανείς «μα καλά, τότε δεν είχαμε δίκιο να πούμε ΟΧΙ;».
Μα το θέμα δεν είναι το ΝΑΙ ή το ΟΧΙ.
Αλλά ότι δεν ακούστηκε καμία συγνώμη για την προδοσία απέναντι σε ένα λαό που βγήκε στις πλατείες ζητωκραυγάζοντας το αποτέλεσμα, παρά η ίδια κασέτα: «Αναγκαστήκαμε», «δεν υπήρχε άλλη επιλογή». Και αφού δεν υπήρχε άλλη επιλογή ποιά η χρησιμότητα του δημοψηφίσματος.
Η μεγαλύτερη ζημιά όμως δεν ήταν τα 100 δισ του τρίτου μνημονίου του Αλέξη Τσίπρα. Ήταν θεσμική. Ηθική. Πολιτισμική.
Μάθαμε πως μπορεί ένας άνθρωπος να ακυρώσει την ετυμηγορία του λαού του και να μην ακουστεί κιχ.
Καμία διαμαρτυρία από του ψηφοφόρους του ΟΧΙ. Καμία αντίδραση, καμία αγανάκτηση από τους «αγανακτισμένους».
Αυτό το δημοψήφισμα ήταν μια διδαχή πως ο πολιτικός οπορτουνισμός μπορεί να βαφτιστεί «στρατηγική» και το ψέμα «ρεαλισμός».
Το δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου δεν είναι απλώς μια μαύρη σελίδα στην Ιστορία μας.
Είναι μια κραυγή για όσα επιτρέψαμε να μας κάνουν στο όνομά μας. Για τις στιγμές που χειροκροτήσαμε το ψέμα επειδή μας χάιδευε τ’ αυτιά. Για το θράσος που βαφτίστηκε ελπίδα και την προδοσία που βαφτίστηκε ρεαλισμός.
Και το πιο οδυνηρό:
Δεν είναι ότι κάποιοι μας εξαπάτησαν. Είναι ότι θέλαμε να εξαπατηθούμε.
Γιατί μας βόλευε. Γιατί η αλήθεια ήταν πιο βαριά απ’ όσο αντέχαμε.
Αν σήμερα θυμόμαστε, ας το κάνουμε όχι μόνο για να αποδώσουμε ευθύνες, αλλά για να μην επιτρέψουμε ξανά σε κανέναν να πατήσει πάνω στην αξιοπρέπειά μας και πολύ περισσότερο για να σώσει την καριέρα του. Για να χτίσει τον μύθο του.
Γιατί η δημοκρατία δεν είναι παιχνίδι.
Κι αν την αφήσεις στα χέρια των λάθος ανθρώπων,μπορεί να σου επιστραφεί σαν φάρσα, η ακόμη χειρότερα σαν τιμωρία.
Η σημερινή επετειακή μέρα δεν χρειάζεται σημαίες και πανηγυρικές αναρτήσεις. Χρειάζεται μόνο μνήμη. Και αλήθεια.
Για να μην ξαναζήσουμε το ίδιο έργο, με τον ίδιο πρωταγωνιστή που ευελπιστεί να έρθει σαν σωτήρας για δεύτερη φορά.
Γιατί κάποιες φορές, ο πιο ύπουλος εχθρός της Δημοκρατίας δεν είναι η εξαπάτηση…
Είναι το χαμόγελο του σωτήρα.
