Ο Γερμανός δημοσιογράφος και συγγραφέας κλείνει το μάτι στην παγκόσμια ιστορία, περιγράφοντας την πτώση της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης και την άνοδο του ναζισμού, μέσα από μία ερωτική περιπέτεια του 1932.

Ένα άγνωστο μέχρι σήμερα μυθιστόρημα ενός από τους πιο σημαντικούς μεταπολεμικούς δημοσιογράφους και συγγραφείς της Ευρώπης, του Σεμπάστιαν Χάφνερ, το οποίο αποτυπώνει το εύθραυστο κλίμα των τελευταίων ημερών της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης λίγο πριν την άνοδο του ναζισμού, κυκλοφόρησε στη Γερμανία, μετά την ανακάλυψη του χειρογράφου από τα παιδιά του.

Πέρασαν πάνω από εννέα δεκαετίες από τη συγγραφή του βιβλίου με τίτλο «Abschied» ή αλλιώς «Parting» έως ότου εκδοθεί και φτάσει στην κορυφή της λίστας των μπεστ σέλερ του Spiegel, μετά την κυκλοφορία του στις αρχές Ιουνίου.

Ο γιος του Χάφνερ, Oliver Pretzel, 86 ετών, δήλωσε ότι η οικογένειά του σκεφτόταν επί χρόνια εάν θα κυκλοφορήσει το «Parting» μετά το θάνατο του πατέρα τους το 1999, σε ηλικία 91 ετών. Συγκεκριμένα, ανησυχούσαν ότι το έργο ως μία μικρή ερωτική ιστορία, μπορεί να μην ταίριαζε απόλυτα με τη σπουδαία παρακαταθήκη που είχε αφήσει ο Χάφνερ ως κορυφαίος μελετητής του Χίτλερ. 

Eine wunderbare Überraschung erwartete mich heute früh: Der „neue“ Roman von Sebastian Haffner.

26 Jahre nach seinem Tod erschienen schildert Haffner eine Liebesgeschichte im Jahr 1932. Der knorrige Berliner ist einer meiner Lieblingsautoren. Ich bin sehr gespannt! pic.twitter.com/LsB1ug6aOJ

— Patrick Heinemann (@P_O_Heinemann) May 29, 2025

«Η αδελφή μου δεν πίστευε ότι το μυθιστόρημα ήταν πολύ καλό», δήλωσε ο Pretzel, καθηγητής Μαθηματικών με έδρα το Λονδίνο, στην εφημερίδα Süddeutsche Zeitung. «Αρχικά συμμεριζόμουν κάπως αυτή την άποψη. Αλλά όταν το ξαναδιάβασα και από τότε που ξεκίνησα να το μεταφράζω στα αγγλικά, συνειδητοποίησα πόσο ιδιοφυώς δομημένο είναι», πρόσθεσε. 

Από τη μεριά τους οι κριτικοί, φαίνεται να συμμερίζονται αυτή τη θέση. Στη Γερμανία έχουν εκθειάσει το έργο των 181 σελίδων, χαρακτηρίζοντάς το «λογοτεχνικό απρόοπτο», ένα «απίστευτα γρήγορο, ανάλαφρο και ζωντανό κείμενο» και «ένα όμορφο βιβλίο με νεανική λάμψη και μεγάλο συναισθηματικό αντίκτυπο».

Η απλή ιστορία ενός Γερμανού 

Ο Χάφνερ ήταν μόλις 24 ετών όταν έγραψε το «Parting» μέσα σε λίγες εβδομάδες, τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο του 1932, λίγους μήνες πριν ανέλθουν στην εξουσία οι Ναζί. Ωστόσο, οι προσπάθειές του να το εκδώσει δεν βρήκαν ανταπόκριση.

Για τον νεαρό συγγραφέα όμως, η μοίρα επεφύλασσε αρκετές δυσκολίες αλλά και λίγη τύχη. Ο Χάφνερ διέφυγε από το ναζιστικό Βερολίνο παρέα με την Εβραία αρραβωνιαστικιά του το 1938, αλλά κατάφερε να αναγνωριστεί το έργο του το 1940, με την κυκλοφορία του βιβλίου «Germany: Jekyll and Hyde». Λέγεται ότι ο ίδιος ο Ουίνστον Τσόρτσιλ συμβούλεψε το Βρετανικό υπουργικό συμβούλιο να το διαβάσει ώστε να κατανοήσει τη ναζιστική απειλή.

Το «Jekyll and Hyde» εκδόθηκε για πρώτη φορά στη Γερμανία το 1996 με τον τίτλο, «1939 – Deutschland von innen betrachtet» (Η Γερμανία παρατηρείται από μέσα).

Ο γεννημένος ως Raimund Pretzel άλλαξε το όνομά του σε Σεμπάστιαν Χάφνερ όταν εγκαταστάθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο, προκειμένου να προστατεύσει την οικογένειά του που ζούσε ακόμη στη Γερμανία, ενώ συνέχισε να εργάζεται ως δημοσιογράφος στο Λονδίνο για το περιοδικό Observer. Αναγνωρίστηκε ως ένας από τους κορυφαίους αναλυτές του ναζισμού αλλά και των κοινωνικοπολιτικών συνθηκών που επέφεραν την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία. Βιβλία του κυκλοφορούν και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια. 

Η επιστροφή του στο Βερολίνο για επαγγελματικούς λόγους το 1954, σηματοδότησε και την οριστική εγκατάστασή του στην ιδιαίτερη πατρίδα του, όπου αργότερα διακρίθηκε ως εξέχων αρθρογράφος του ειδησεογραφικού περιοδικού Stern.

Η επίγνωση της ιστορίας που εξέπληξε και γοήτευσε τον κόσμο μέσα από τα μάτια του Χάφνερ

Ο αφηγητής του «Parting», Raimund, είναι ένας μαθητευόμενος δικηγόρος που καπνίζει Gitanes Rouge και διαβάζει Άλντους Χάξλεϊ. Στο Παρίσι, την άνοιξη του 1931, συναντά την Teddy, η οποία έχει εγκαταλείψει το Βερολίνο, περιγράφοντας την προκείμενη περίοδο ως μια εποχή κατά την οποία «η κρίση δεν είχε ακόμη εφευρεθεί».

Το μυθιστόρημα διαδραματίζεται την τελευταία ημέρα μιας δεκαπενθήμερης παραμονής του ζευγαριού στην γαλλική πρωτεύουσα, πριν επιστρέψει σε ένα Βερολίνο το οποίο κατακλύζεται από ένα αυξανόμενο αίσθημα φόβου και πολιτικής αβεβαιότητας, γεγονός «συγκλονιστικά ξεκάθαρο», όπως γράφει χαρακτηριστικά η δημοσιογράφος Marie Schmidt στην εφημερίδα Süddeutsche.

Ο χαρακτήρας της Teddy εικάζεται ότι βασίζεται στην Gertrude Joseph, μια Εβραία από τη Βιέννη με την οποία ο Χάφνερ ήταν ερωτευμένος. Για την ακρίβεια, στην αυτοβιογραφία του «History of a German» περιγράφει πώς εκείνη επέστρεψε για τελευταία φορά στο ναζιστικό Βερολίνο από το Παρίσι το καλοκαίρι του 1933, φέρνοντας μαζί της «έναν αέρα που μπορούσε κανείς να αισθανθεί και να εισπνεύσει την απληστία». 

Η Joseph κατέληξε να μένει στη Σουηδία, αλλά οι δυο τους διατηρούσαν επαφή μέχρι το τέλος της ζωής τους. Συγκεκριμένα, είκοσι επιστολές του Χάφνερ προς εκείνη βρέθηκαν στην κατοχή της μετά το θάνατό της.

Το μυθιστόρημα αντανακλούσε την ίδια «έντονη επίγνωση της ιστορίας που εξέπληξε και γοήτευσε τον κόσμο» όπως έγινε και με την αυτοβιογραφία του Χάφνερ, πρόσθεσε η Marie Schmidt. Παρόμοια, εκείνο το βιβλίο γράφτηκε το 1939 αλλά εκδόθηκε για πρώτη φορά το 2000, ενώ μεταφράστηκε στα αγγλικά με τον τίτλο «Defying Hitler», το 2002. 

Μια αγγλόφωνη έκδοση του «Parting», σε μετάφραση του Oliver Pretzel, αναμένεται να κυκλοφορήσει από τον εκδοτικό οίκο Weidenfeld & Nicolson.

Στον επίλογο του μυθιστορήματος, ο Γερμανός κριτικός λογοτεχνίας Volker Weidermann αναφέρει ότι οι φόβοι της οικογένειας για τη δημοσίευσή του ήταν αβάσιμοι.

«Ο ίδιος ο Χάφνερ τόνισε επανειλημμένα ότι η ιστορία εκτυλίσσεται μέσα από μικρές ιδιωτικές στιγμές, οι οποίες όλες μαζί, συνθέτουν την μεγαλύτερη παγκόσμια ιστορία. Στο ‘’Parting’’ εκθέτει αυτή ακριβώς την ιδέα», καταλήγει.

Με πληροφορίες από The Guardian