Το έργο του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου αποσύρθηκε τον Φεβρουάριο από δημοπρασία στη Νέα Υόρκη, ο ιδιοκτήτης του ωστόσο αποκαλύφθηκε στην πορεία.

Η Ρουμανία κατοχύρωσε νομικά την «μακροπρόθεσμη παραμονή» πίνακα του Ελ Γκρέκο στις εγκαταστάσεις του Christie’s στη Νέα Υόρκη, «έως ότου οι προσπάθειες ανάκτησης της εισακουσθούν και επιλυθούν από τις αρμόδιες δικαστικές αρχές», όπως αναφέρει επιστολή που κοινοποιήθηκε στην εφημερίδα The Art Newspaper από το νομικό γραφείο Nixon Peabody, που εκπροσωπεί τη Ρουμανία στη Νέα Υόρκη.

Πρόκειται για το έργο «Άγιος Σεβαστιανός» (1610-1614) του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου -η αξία του οποίου εκτιμάται μεταξύ 7 και 9 εκατομμυρίων δολαρίων- το οποίο αποσύρθηκε από δημοπρασία έργων Old Masters που διοργάνωσε ο οίκος στη Νέα Υόρκη τον περασμένο Φεβρουάριο, μετά από αξίωση της ρουμανικής κυβέρνησης.

Τα δικαστικά έγγραφα αποκάλυψαν ωστόσο στην πορεία ότι ιδιοκτήτης του έργου είναι ο Ρώσος δισεκατομμυριούχος Ντμίτρι Ριμπολόβλεφ με έδρα το Μονακό, γνωστός από την υπόθεση «Salvator Mundi» (Σωτήρας του Κόσμου), τον «ακριβότερο πίνακα στον κόσμο», ο οποίος αποδίδεται στον Λεονάρντο ντα Βίντσι και πωλήθηκε το 2017 έναντι του ιλιγγιώδους ποσού των 450 εκατομμυρίων δολαρίων.

Ο Ριμπολόβλεφ φέρεται να απέκτησε το έργο του Ελ Γκρέκο από τον Ελβετό έμπορο έργων τέχνης Ιβ Μπουβιέ, το πρόσωπο που επί περίπου μία δεκαετία τον βοήθησε να δημιουργήσει τη μεγάλης αξίας συλλογή του και με τον οποίο ο επιχειρηματίας και συλλέκτης βρίσκεται σε νομική διαμάχη εδώ και χρόνια, το 2010, μέσω της offshore  εταιρείας του Accent Delight, η οποία συστάθηκε στις Βρετανικές Παρθένες Νήσους με σκοπό τις αγοραπωλησίες έργων τέχνης.

Η αγωγή που έχει καταθέσει η Ρουμανία, υποστηρίζει ότι τα αρχεία προέλευσης του Christie’s ήταν «παραπλανητικά», καθώς ανέφεραν ότι ο Ριμπολόβλεφ απέκτησε το έργο απευθείας από τον έμπορο Ζιρό Πισαρό Σεγκαλό, παραλείποντας την εμπλοκή του Μπουβιέ.

Η Ρουμανία υποστηρίζει ότι ο πίνακας πρέπει να επιστραφεί, καθώς αφαιρέθηκε παράνομα από την εθνική συλλογή της το 1947 από τον βασιλιά Μιχαήλ Α΄, τελευταίο μονάρχη της Ρουμανίας, όταν εγκατέλειψε τη χώρα με την άνοδο των κομμουνιστών στην εξουσία. Σύμφωνα με τη διαγραμμένη πλέον ηλεκτρονική καταχώριση του καταλόγου που είχε δημοσιεύσει ο οίκος Christie’s, ο πίνακας παρέμεινε στη χώρα μέχρι περίπου το 1976, οπότε και περιήλθε στην κατοχή της γκαλερί Wildenstein & Co. στη Νέα Υόρκη. Εν ολίγοις, ο οίκος Christie’s ανέφερε στον κατάλογό του ότι το έργο μεταφέρθηκε στον Μιχαήλ το 1947 «με τη σύμφωνη γνώμη» της ρουμανικής κυβέρνησης.

Κατά την επόμενη δεκαετία, αξιωματούχοι της ρουμανικής κυβέρνησης άσκησαν πιέσεις για την επιστροφή του πίνακα, όπως και αρκετών άλλων, τους οποίους ο εξόριστος μονάρχης είχε επίσης υφαρπάξει. 

Η πιστοποίηση του Christie’s ανέφερε ότι «η κυριότητα μεταβιβάστηκε στον βασιλιά Μιχαήλ Α΄ της Ρουμανίας (1921-2017), στις 11-12 Νοεμβρίου 1947, με τη σύμφωνη γνώμη της ρουμανικής κυβέρνησης, οπότε και πωλήθηκε το 1976, μέσω της εταιρείας Wildenstein & Co., στη Νέα Υόρκη». Ο «Άγιος Σεβαστιανός» φέρεται να αποκτήθηκε το 1898 από τον βασιλιά Κάρολο Α΄ της Ρουμανίας, ο οποίος το κληροδότησε τον επόμενο χρόνο στο Βασιλικό Στέμμα της Ρουμανίας.

Το υπουργείο Οικονομικών της Ρουμανίας χαρακτηρίζει «ψευδή» τον ισχυρισμό και «αρνείται κατηγορηματικά ότι ο πίνακας του Αγίου Σεβαστιανού του Ελ Γκρέκο μεταβιβάστηκε από τη συλλογή του ρουμανικού κράτους/κυβέρνησης με τη συναίνεση ή τη συγκατάθεσή του». Το υπουργείο προσθέτει σε ανακοίνωσή του ότι «δεν υπάρχει κανένα έγγραφο που να καταγράφει έγκυρη συμφωνία της ρουμανικής κυβέρνησης που να έχει μεταβιβάσει την κυριότητα του πίνακα το 1947», που σημαίνει ότι το έργο είναι κλεμμένο, συνεπώς δεν είναι δυνατόν να γίνει νόμιμη πώληση του.

Εκπρόσωπος του οίκου Christie’s, ερωτηθείς για την υπόθεση τον Φεβρουάριο, δήλωσε ότι ο οίκος δημοπρασιών «λαμβάνει σοβαρά υπόψη του αυτά τα θέματα» εξού και απέσυρε το έργο από τη δημοπρασία, ενώ τα εμπλεκόμενα μέρη επιλύουν το θέμα νομικά.

Με πληροφορίες από artnews