Ο ίδιος το χαρακτήριζε ως «το πιο σοβαρό κομμάτι της προσωπικότητας μου».

Όταν κάποιος σκέφτεται τον Σαλβαντόρ Νταλί, πιθανότατα τρία πράγματα του έρχονται κατά νου: Ρολόγια που λιώνουν, η χαοτική τηλεοπτική συνέντευξη στην οποία έφερε μαζί του έναν μυρμηγκοφάγο με λουρί, και το πιο εμβληματικό από όλα, το ιδιαίτερο μουστάκι του.

Με τα χρόνια, αναδείχθηκε σε ένα μοναδικό χαρακτηριστικό του σπουδαίου Ισπανού σουρεαλιστή καλλιτέχνη, αναπόσπαστο κομμάτι της εκκεντρικής προσωπικότητας του, όπως ακριβώς είχε γίνει με τα γυαλιά του Τζον Λένον ή με το μονόφρυδο της Φρίντα Κάλο. 

Το μουστάκι του Νταλί, μακρύ αγκυλωτό και σκούρο βαμμένο, ψηφίστηκε ως το πιο διάσημο μουστάκι όλων των εποχών σε έρευνα της Telegraph το 2010. 

Πώς το μουστάκι ερχόταν και έφευγε από την μόδα 

Τα μουστάκια αποτελούσαν πάντοτε ένα από τα πιο ιδιαίτερα «αξεσουάρ» σε κάθε εποχή. Γι′ αυτό και μόλις έκανε την εμφάνιση της η τζαζ μουσική, επανήλθε στη μόδα και το μουστάκι, καθώς όλοι είχαν από ένα. Σπουδαίοι ηθοποιοί, όπως ο Κλαρκ Γκέιμπλ και ο Τσάρλι Τσάπλιν, καθώς και ο φανταστικός χαρακτήρας της Άγκαθα Κρίστι, Ηρακλής Πουαρό, αποτέλεσαν όλοι βασικοί πρεσβευτές της νέας μόδας. 

Ωστόσο, η Μεγάλη Ύφεση του 1929, έβαλε τέλος σε αυτή την «επιπολαιότητα των μαλλιών στο πρόσωπο». Στο βιβλίο, «How to Get a Job During a Depression» του 1932, ο W. C. Graham συμβούλευε τους αναγνώστες «αν ψάχνουν για δουλειά να ξυρίσουν το μουστάκι τους». Εκτός αν, όπως είπε, η δουλειά αυτή ήταν ως «ζιγκολό».

«Αφού δεν καπνίζω, αποφάσισα να αφήσω μουστάκι. Είναι καλύτερο για την υγεία»

Αρχικά ο Νταλί επέλεξε ένα ήρεμο μουστάκι σε στυλ «Menjou» τη δεκαετία του 1930. Πέρασαν λίγα μόνο χρόνια ώστε να υιοθετήσει το εμβληματικό, αναποδογυρισμένο μουστάκι του.

Μέχρι τότε, είχε ήδη φιλοτεχνήσει μερικά από τα πιο διάσημα έργα του, όπως το «The Persistence of Memory» (1931) και το «The Great Masturbator» (1929). Δεν άργησε να «εισχωρήσει» και στην τέχνη του το νέο του λουκ, γεγονός που αναδεικνύεται στον πίνακα, «Soft Self-Portrait with Grilled Bacon»(1941).

Τη δεκαετία του 1950, ο Νταλί αναφέρεται στο προσωπικό του στυλ επισημαίνοντας ότι, «αφού δεν καπνίζω, αποφάσισα να αφήσω μουστάκι. Είναι καλύτερο για την υγεία».

Σε μία συνέντευξή του στο BBC, υποστήριξε ότι φρόντιζε το μουστάκι του χρησιμοποιώντας αντί για κερί χουρμάδες. Στην συνέχεια, επεσήμανε ότι το περιποιούταν κάθε βράδυ, σμιλεύοντάς το ξανά κάθε πρωί.

Για τον Νταλί ήταν πολύ εύκολο να υιοθετήσει τη νέα εμφάνιση, την οποία συχνά χαρακτήριζε ως «το πιο σοβαρό κομμάτι της προσωπικότητας μου». Ο καλλιτέχνης έβλεπε το μουστάκι ως φυσική εκδήλωση της δημιουργικής του ικανότητας, υπενθυμίζοντας πως «όπως η δύναμη της φαντασίας μου, έτσι και το μουστάκι μου, συνέχισε να μεγαλώνει».

Άλλωστε, είναι γνωστό ότι χρησιμοποιούσε την μία άκρη από το μουστάκι του ως αυτοσχέδιο πινέλο. Παράλληλα, «συνέλεγε» μουστάκια, διακοσμώντας το σπίτι του στο ισπανικό χωριό Portlligat, με φωτογραφίες ανδρών με μουστάκι.

Ο μεγάλος εμπνευστής

Το 1954, ο Νταλί κυκλοφόρησε ένα βιβλίο αφιερωμένο σε αυτό, το οποίο συνυπογράφει με τον σπουδαίο Αμερικανό φωτογράφο, Φίλιπ Χάλσμαν. Το «Dalí’s Mustache» περιείχε 28 ασπρόμαυρες φωτογραφίες, κυρίως του καλλιτέχνη, στις οποίες φαίνεται να επιδεικνύει το εντυπωσιακό του μουστάκι. 

Δεν είναι λίγες οι φορές που η έμπνευση του για αυτή την ιδιαίτερη εμφάνιση, έχει θεωρηθεί ο επίσης Ισπανός καλλιτέχνης του 17ου αιώνα και βασικός εκπρόσωπος του μπαρόκ, Ντιέγκο Βελάσκεθ. 

Ο ίδιος ο Νταλί τον είχε χαρακτηρίσει ως «τον μόνο μεγάλο ζωγράφο στην ιστορία», ενώ τον ξεχώριζε συχνά καθώς ήταν ο μοναδικός στον οποίο είχε αναφερθεί ως ο βασικός «εμπνευστής» του. 

Αξίζει να σημειωθεί ότι, σχεδόν τριάντα χρόνια μετά το θάνατό του, το 2017, το σώμα του καλλιτέχνη εκταφιάστηκε για να υποβληθεί σε τεστ πατρότητας, έπειτα από αίτημα της Ισπανίδας Maria Pilar Abel. Η επαγγελματίας της χαρτομαντείας προσπαθούσε επί 13 χρόνια να αποδείξει ότι ήταν η κόρη και η μόνη απόγονος του σουρεαλιστή ζωγράφου. 

Οι νεκροθάφτες διαπίστωσαν έκπληκτοι ότι το μουστάκι του παρέμενε άθικτο, προσεγμένα χτενισμένο, όπως ακριβώς ήταν και όσο ζούσε. «Είναι ένα θαύμα», είχε δηλώσει ένας από αυτούς σε έναν καταλανικό ραδιοφωνικό σταθμό.

Με πληροφορίες από artnet