Το απολίθωμα προέρχεται από τον σχηματισμό Crato στη Βραζιλία, μια περιοχή που κάποτε βρισκόταν στην αρχαία υπερήπειρο Γκοντβάνα.

Οι επιστήμονες εντόπισαν ένα εντυπωσιακό απολίθωμα ενός άγνωστου έως τώρα είδους μυρμηγκιού, το οποίο εκτιμάται ότι έζησε πριν από περίπου 113 εκατομμύρια χρόνια, καθιστώντας το το αρχαιότερο μυρμήγκι που έχει ανακαλυφθεί ποτέ.

Το απολίθωμα βρέθηκε στη βορειοανατολική Βραζιλία και χρονολογείται από την Κρητιδική περίοδο (145 έως 66 εκατομμύρια χρόνια πριν), σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε στις 24 Απριλίου στο περιοδικό Current Biology.

Σύμφωνα με τον Anderson Lepeco, ερευνητή στο Ζωολογικό Μουσείο του Πανεπιστημίου του Σάο Πάολο, πρόκειται για το παλαιότερο επιβεβαιωμένο γεωλογικό απολίθωμα μυρμηγκιού. Το εύρημα είναι ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς ανήκει στην εξαφανισμένη υποοικογένεια των «μυρμηγκιών της κόλασης», γνωστών για τα παράξενα χαρακτηριστικά τους που σχετίζονται με το κυνήγι.

Το νέο είδος, ονομάστηκε Vulcanidris cratensis και διέθετε δρεπανόσχημες σιαγόνες που έστρεφαν προς τα πάνω – μια δομή που πιθανόν του επέτρεπε να αιχμαλωτίζει και να τρυπά το θήραμά του. Παρότι ανήκει σε μια πρώιμη γενεαλογική γραμμή, είχε ήδη πολύ εξειδικευμένα μορφολογικά χαρακτηριστικά, υποδηλώνοντας μοναδικές κυνηγετικές συμπεριφορές.

 

 

Σήμερα υπάρχουν περισσότερα από 12.000 είδη μυρμηγκιών που ζουν σε ποικίλα περιβάλλοντα ανά τον κόσμο. Ανήκουν στην οικογένεια Formicidae της τάξης Hymenoptera, μαζί με τις μέλισσες και τις σφήκες. Πιστεύεται ότι τα μυρμήγκια προήλθαν από σφηκοειδείς προγόνους πριν από περίπου 140 εκατομμύρια χρόνια.

Η εξαφανισμένη υποοικογένεια Haidomyrmecinae – τα λεγόμενα «μυρμήγκια της κόλασης» – είχε προηγουμένως εντοπιστεί σε απολιθώματα κεχριμπαριού από τη Μιανμάρ, τη Γαλλία και τον Καναδά, ηλικίας περίπου 100 εκατομμυρίων ετών. Αυτά τα αρχαία μυρμήγκια ξεχώριζαν για τις ανοδικές σιαγόνες τους και τις κερατοειδείς προεξοχές που πιθανόν χρησιμοποιούσαν για να εγκλωβίζουν τα θηράματά τους, δημιουργώντας έναν θανατηφόρο μηχανισμό παγίδευσης.

Το Vulcanidris cratensis είναι το πρώτο μυρμήγκι της κόλασης που ανακαλύπτεται απολιθωμένο σε βράχο και όχι σε κεχριμπάρι. Το απολίθωμα προέρχεται από τον σχηματισμό Crato στη Βραζιλία, μια περιοχή που κάποτε βρισκόταν στην αρχαία υπερήπειρο Γκοντβάνα. Η ανακάλυψη έγινε όταν ερευνητές επανεξέτασαν δείγματα του μουσείου του Σάο Πάολο.

Χάρη στη χρήση μικροϋπολογιστικής τομογραφίας, οι ερευνητές κατάφεραν να επιβεβαιώσουν ότι επρόκειτο για μέλος των μυρμηγκιών της κόλασης, χάρη στις χαρακτηριστικές, ανοδικές σιαγόνες, αναφέρει το Live Science.

 

Researchers have discovered a never-before-seen species of "hell ant" that lived 113 million years ago, making it the oldest ant fossil ever found. https://t.co/15Wy7NIR1E

— Live Science (@LiveScience) April 24, 2025

 

Το γεγονός ότι το αρχαιότερο γνωστό μυρμήγκι είχε ήδη τέτοιες εξειδικευμένες δομές δείχνει πως τα ιδιαίτερα ανατομικά χαρακτηριστικά των μυρμηκιών της κόλασης εμφανίστηκαν πολύ νωρίς στην εξελικτική τους πορεία.

Επίσης, η στενή συγγένεια του νέου είδους με άλλα ευρήματα από τη Μιανμάρ υποδηλώνει πως τα μυρμήγκια είχαν ήδη εξαπλωθεί ευρέως στον πλανήτη νωρίτερα από ό,τι νομίζαμε.

Όπως σημειώνει ο Lepeco, «η ύπαρξη ενός τόσο ανατομικά εξειδικευμένου μυρμηγκιού τόσο νωρίς στην ιστορία της εξέλιξης των εντόμων, ανατρέπει τις ως τώρα αντιλήψεις μας για την ταχύτητα με την οποία αναπτύχθηκαν οι περίπλοκες στρατηγικές κυνηγιού».