Το φαρμακευτικό μόριο τιανεπτίνη, γνωστό και ως «ηρωίνη του βενζινάδικου», κυκλοφορεί ευρέως σε καταστήματα, αν και απαγορεύεται από τον FDA.

Ολοένα και περισσότερες φιάλες με εντυπωσιακές, πολύχρωμες ετικέτες, που διατίθενται σε βενζινάδικα, περίπτερα και καταστήματα καπνού στις ΗΠΑ, προκαλούν ανησυχία στις υγειονομικές αρχές.

Πίσω από ονόματα όπως «ενεργειακά σφηνάκια» ή «ενισχυτικά διάθεσης», τα προϊόντα περιέχουν στην πραγματικότητα την τιανεπτίνη – μια ουσία που δεν έχει εγκριθεί για χρήση στις ΗΠΑ, αλλά μιμείται τις επιδράσεις των οπιοειδών και μπορεί να προκαλέσει εθισμό, κρίσεις και αναπνευστική καταστολή.

Ο Αμερικανικός Οργανισμός Φαρμάκων (FDA) δεν έχει εγκρίνει τη χρήση της τιανεπτίνης για καμία θεραπευτική ένδειξη, ούτε την επιτρέπει ως συστατικό σε συμπληρώματα διατροφής ή ποτά. Παρ′ όλα αυτά, διάφορες μικρές εταιρείες διαθέτουν το μόριο στην αγορά – συχνά με εμπορικές ονομασίες όπως Zaza, Tianaa, Pegasus ή Neptune’s Fix – σε φόρμουλες αμφίβολης σύνθεσης. Η κυκλοφορία αυτών των σκευασμάτων γνωστή ως «ηρωίνη του βενζινάδικου» παραμένει ουσιαστικά ανεξέλεγκτη, καθώς τα συμπληρώματα διατροφής δεν υπόκεινται σε προέγκριση από τον FDA.

 

 

Η τιανεπτίνη, που χρησιμοποιείται ως αντικαταθλιπτικό σε ορισμένες ευρωπαϊκές και ασιατικές χώρες, έχει συνδεθεί στις ΗΠΑ με ραγδαία αύξηση των περιστατικών δηλητηρίασης. Ανάλυση δεδομένων έδειξε αύξηση 525% στις αναφορές προς τα κέντρα δηλητηριάσεων την περίοδο 2018–2023. Σε περίπου 40% των περιπτώσεων απαιτήθηκε νοσηλεία, ενώ οι μισοί ασθενείς χρειάστηκαν εντατική θεραπεία.

Όπως σημειώνει η δρ. Diane Calello από την Υπηρεσία Δηλητηριάσεων του Νιου Τζέρσεϊ, «το πρόβλημα δεν είναι μόνο η εξάπλωση, αλλά και η αυξανόμενη τοξικότητα των σκευασμάτων. Συχνά περιέχουν και άλλες επικίνδυνες ουσίες, όπως συνθετικά κανναβινοειδή».

 

 

Πολλά από τα προϊόντα προωθούνται ψευδώς ως αγχολυτικά, αναλγητικά ή ενισχυτικά της διάθεσης. Ήδη από το 2018, ο FDA είχε αποστείλει προειδοποιητική επιστολή σε εταιρεία που ισχυριζόταν ότι προϊόν της βοηθά στην απεξάρτηση από οπιοειδή, χωρίς καμία επιστημονική τεκμηρίωση.

Αν και η τιανεπτίνη δεν ταξινομείται ως οπιοειδές, δρα σε παρόμοιους υποδοχείς στον εγκέφαλο, προκαλώντας ευφορία και σωματική εξάρτηση. «Οι χρήστες το καταναλώνουν για να αυτοθεραπευτούν ή να επιτύχουν αποτέλεσμα παρόμοιο με τα οπιοειδή, αλλά μπορεί να οδηγηθούν σε επικίνδυνη αναπνευστική καταστολή», εξηγεί η δρ. Hannah Hays από την Παιδιατρική Κλινική του Οχάιο.

 

 

Νομοθετικά κενά και απουσία ελέγχου

Η τιανεπτίνη δεν περιλαμβάνεται στον ομοσπονδιακό κατάλογο απαγορευμένων ουσιών, γεγονός που καθιστά δύσκολη την πανεθνική ρύθμισή της. Περίπου 12 Πολιτείες – ανάμεσά τους η Αλαμπάμα, το Οχάιο και η Τενεσί – έχουν προχωρήσει σε τοπικές απαγορεύσεις ή περιορισμούς.

Η εμπειρία της Αλαμπάμα δείχνει ότι τέτοια μέτρα μπορούν να έχουν αποτέλεσμα: μετά την απαγόρευση το 2021, οι κλήσεις για περιστατικά με τιανεπτίνη μειώθηκαν, ενώ στις γειτονικές Πολιτείες συνέχισαν να αυξάνονται.

 

 

Ωστόσο, η απαγόρευση ενδέχεται να οδηγήσει ορισμένους εξαρτημένους χρήστες σε στερητικά συμπτώματα και ανεξέλεγκτη αναζήτηση υποκατάστατων.

Για τους ειδικούς, το μήνυμα είναι σαφές: το περιεχόμενο αυτών των σκευασμάτων είναι συχνά άγνωστο και μεταβαλλόμενο. «Ακόμα κι αν κάποιος έχει χρησιμοποιήσει το ίδιο προϊόν στο παρελθόν, η επόμενη φιάλη μπορεί να περιέχει κάτι εντελώς διαφορετικό», προειδοποιεί η Calello.

Οι υγειονομικές αρχές καλούν όσους πάσχουν από κατάθλιψη, εθισμό ή χρόνιο πόνο να αναζητούν επιστημονικά τεκμηριωμένες θεραπείες από επαγγελματίες υγείας — και όχι λύσεις του βενζινάδικου.