Τι λένε διπλωμάτες, σύμφωνα με ανάλυση του Reuters
Κατά τη συνάντησή τους τη Δευτέρα ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ και ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου περηφανεύονταν για τη νίκη τους επί του Ιράν– ωστόσο, όπως σημειώνεται σε ανάλυση του Reuters, η συγκεκριμένη επίδειξη ενότητας έκρυβε την απόκλιση που υπάρχει όσον αφορά στους στόχους τους για το Ιράν, τη Γάζα και την ευρύτερη Μέση Ανατολή.
Και οι δύο ηγέτες έχουν χαρακτηρίσει επιτυχή τα πλήγματα του προηγούμενου μήνα κατά των πυρηνικών υποδομών του Ιράν, διακηρύσσοντας πως πήγε πίσω ένα πρόγραμμα το οποίο είχε ως στόχο την κατασκευή πυρηνικού όπλου.
Ωστόσο, με εκθέσεις από υπηρεσίες πληροφοριών να υποδεικνύουν πως το Ιράν διατηρεί ένα κρυμμένο απόθεμα εμπλουτισμένου ουρανίου και την τεχνική δυνατότητα επαναφοράς, τόσο ο Τραμπ όσο και ο Νετανιάχου γνωρίζουν πως η νίκη αυτή είναι περισσότερο βραχυπρόθεσμη παρά στρατηγική, λένε δύο διπλωμάτες.
Εκεί που υπάρχει απόκλιση είναι ως προς το πώς θα πιεστεί περαιτέρω το Ιράν, είπαν οι διπλωμάτες. Ο Τραμπ λέει πως προτεραιότητά του είναι η άσκηση πίεσης μέσω διπλωματίας, με έναν πιο περιορισμένης κλίμακας στόχο- το να διασφαλιστεί ότι το Ιράν ποτέ δεν θα αναπτύξει πυρηνικό όπλο, κάτι που η Τεχεράνη αρνείται πως επιδιώκει.
Αντίθετα, ο Νετανιάχου θέλει την χρήση περισσότερης ισχύος, ανέφερε πηγή με γνώση πάνω στον τρόπο που σκέφτεται ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, εξαναγκάζοντας το Ιράν- μέχρι το σημείο της κατάρρευσης της κυβέρνησης, αν χρειάζεται- σε θεμελιώδεις υποχωρήσεις περί εγκατάλειψης του πυρηνικού προγράμματος, που το Ισραήλ εκλαμβάνει ως υπαρξιακή απειλή.
Η διαφωνία για το Ιράν θυμίζει την κατάσταση όσον αφορά στη Λωρίδα της Γάζας. Ο Τραμπ, που θέλει να εμφανίζεται ως διεθνής ειρηνοποιός, πιέζει για μια νέα κατάπαυση πυρός μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς, μα το περίγραμμα μιας μεταπολεμικής συμφωνίας παραμένει ασαφές και ο στόχος άγνωστος.
Ο Νετανιάχου, αν και δημόσια υποστηρίζει τις συνομιλίες περί κατάπαυσης πυρός, λέει ότι θέλει την πλήρη διάλυση της Χαμάς, στρατηγικού συμμάχου του Ιράν. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός θέλει η ηγεσία της Χαμάς που έχει απομείνει να απελαθεί, πιθανώς στην Αλγερία- μια απαίτηση που η Χαμάς απορρίπτει. Το χάσμα μεταξύ μιας προσωρινής παύσης και μιας λύσης διαρκείας παραμένει μεγάλο, λένε δύο αξιωματούχοι της Μέσης Ανατολής.
Όσον αφορά στο Ιράν, ο Νετανιάχου δυσαρεστήθηκε που είδε την Ουάσινγκτον να επανεκκινεί τις συνομιλίες με το Ιράν που αναμένονταν στη Νορβηγία- την πρώτη διπλωματική πρωτοβουλία μετά τις επιθέσεις, όπως είπε η πηγή που γνωρίζει τον τρόπο σκέψης του. Ο ίδιος αντιτίθεται σε οποιαδήποτε κίνηση θα έδινε οικονομική και πολιτική «ανάσα ζωής» στις ιρανικές αρχές.
Το μοντέλο της Λιβύης
Ο Νετανιάχου δεν θέλει κάτι λιγότερο από το μοντέλο της Λιβύης για το Ιράν, σύμφωνα με τη συγκεκριμένη πηγή. Αυτό σημαίνει πως το Ιράν θα πρέπει να διαλύσει πλήρως τις πυρηνικές και πυραυλικές εγκαταστάσεις του υπό στενή επίβλεβη και να εγκαταλείψει τον εμπλουτισμό ουρανίου στο έδαφός του ακόμα και για πολιτικούς σκοπούς.
Το Ισραήλ δεν θέλει διπλωματία, μα αλλαγή καθεστώτος, έχουν πει δυτικοί αξιωματούχοι και αξιωματούχοι της ευρύτερης περιοχής. Ο Νετανιάχου γνωρίζει πως χρειάζεται τουλάχιστον ένα «πράσινο φως» από τον Λευκό Οίκο- αν όχι απευθείας υποστήριξη- για περαιτέρω επιχειρήσεις αν η Τεχεράνη αρνηθεί να εγκαταλείψει τις πυρηνικές της φιλοδοξίες, όπως είπαν.
Ο Τραμπ, όμως, έχει διαφορετικούς σκοπούς, όπως είπαν οι διπλωμάτες. Μετά τους βομβαρδισμούς του Ιουνίου, βλέπει μια ευκαιρία να πιεστεί το Ιράν να κλείσει συμφωνία και να πετύχει ο ίδιος το μεγάλο διπλωματικό κατόρθωμα της αποκατάστασης των σχέσεων με το Ιράν, σημείωσαν.
Τη Δευτέρα ο Τραμπ είπε ότι θα ήθελε άρση των κυρώσεων στο Ιράν σε κάποια φάση. Επίσης, σε μια αξιοσημείωτη ανάρτηση στο Χ, που άφηνε να εννοηθεί πως η Τεχεράνη βλέπει οικονομικές σχέσεις ως πιθανό στοιχείο σε οποιαδήποτε συμφωνία, ο πρόεδρος Μασούντ Πεζεσκιάν είπε τη Δευτέρα πως ο ανώτατος ηγέτης Αλί Χαμενεΐ πιστεύει ότι Αμερικανοί επενδυτές θα μπορούσαν να έρθουν στο Ιράν «χωρίς εμπόδια στις δραστηριότητές τους».
Οι ηγέτες του Ιράν, ωστόσο, είναι αντιμέτωποι με δύο δυσάρεστες επιλογές: Νέα πλήγματα αν δεν εγκαταλείψουν τις πυρηνικές τους φιλοδοξίες και ταπείνωση στο εσωτερικό αν δεν το κάνουν. Αυτό σημαίνει πως μπορεί να προσπαθήσουν να κάνουν τις συνομιλίες να καθυστερήσουν πολύ, απρόθυμοι να εγκαταλείψουν στα αλήθεια το πυρηνικό τους πρόγραμμα και δυσκολεύοντας τον Αμερικανό πρόεδρο, που θέλει συμφωνία και οικονομικά οφέλη για τις ΗΠΑ, λένε δυτικοί και περιφερειακοί αξιωματούχοι.
Για το Ισραήλ η εναλλακτική επιλογή είναι ξεκάθαρη, είπε η πηγή με γνώση επί του τρόπου σκέψης του Νετανιάχου: Μια πολιτική διαρκούς περιορισμού μέσω περιοδικών πληγμάτων για την αποτροπή οποιασδήποτε πυρηνικής επιστροφής. Στον απόηχο του πολέμου εναντίον του Ιράν, το Ισραήλ έχει επιβεβαιώσει ξανά τη θέση του ως τη μεγαλύτερη στρατιωτική δύναμη της περιοχής, πιο πρόθυμο από ποτέ να χρησιμοποιήσει ισχύ και πιο ικανό να την κάνει με ακρίβεια και ατιμωρητί.
Η Ουάσινγκτον, στο μεταξύ, εξετάζει τις επιλογές της. Ενώ το Ισραήλ και «γεράκια» στις ΗΠΑ ελπίζουν ακόμα σε αλλαγή καθεστώτος στην Τεχεράνη, ο Τραμπ φαίνεται απρόθυμος να ενστερνιστεί το μεγάλο στρατιωτικό, πολιτικό και οικονομικό κόστος ενός τέτοιου εγχειρήματος. Ο Τραμπ κήρυξε γρήγορα νίκη μετά την αμερικανική επίθεση, και αν και είπε ότι θα εξέταζε το ενδεχόμενο νέων βομβαρδισμών στο Ιράν αν αυτό συνέχιζε να εμπλουτίζει ουράνιο σε ανησυχητικά επίπεδα, έχει παρουσιάσει την επιχείρηση της 22ης Ιουνίου ως μια τολμηρή, μεμονωμένη χειρουργική επίθεση.
Όχι δυνάμεις στο έδαφος
Οι επανειλημμένες του διακηρύξεις πως το πρόγραμμα του Ιράν έχει «καταστραφεί» είναι λιγότερο θριαμβολογίες και περισσότερο προειδοποιήσεις: «Μην πάτε γυρεύοντας για άλλα»- ένα σήμα πως έχει κάνει ήδη αρκετά και δεν θέλει να εμπλακεί περισσότερο, λέει ο Άλεξ Βατάνκα, διευθυντής για το Πρόγραμμα Ιράν στο Middle East Institute, think tank στην Ουάσινγκτον.
Παρά τη ρητορική τους, ο Νετανιάχου και οι σύμμαχοί του δεν παρέχουν κάποιο βιώσιμο σχέδιο ή οδικό χάρτη για αλλαγή καθεστώτος, λέει ο Άλαν Έιρ, πρώην διπλωμάτης των ΗΠΑ και ειδικός σε θέματα Ιράν. Αντίθετα με το Ιράκ, δεν υπάρχουν δυνάμεις στο έδαφος, ούτε κάποια αξιόπιστη αντιπολίτευσης που θα μπορούσε να ανατρέψει την κυβερνώσα ελίτ, που φυλάσσεται από τους Φρουρούς της Επανάστασης του Ιράν. Οι ΗΠΑ μπορεί να υποστηρίζουν τις στρατιωτικές ενέργειες του Ισραήλ, ακόμα και παρέχοντας προηγμένα όπλα, μα στοχεύουν κυρίως στην οικονομική και διπλωματική πίεση για να αναγκάσουν την Τεχεράνη να προβεί στις επιθυμητές επιλογές. Το αποτέλεσμα είναι ένα εύθραυστο αδιέξοδο, χωρίς ξεκάθαρο τέλος, είπαν οι διπλωμάτες.
Ο Νετανιάχου βλέπει μια στρατηγική ευκαιρία που απομακρύνεται- μία η οποία θέλει γρήγορες κινήσεις, όχι δισταγμό, είπε η πηγή που βρίσκεται κοντά του. Βάσει των δικών του εκτιμήσεων, η ώρα για σκληρότερα χτυπήματα είναι τώρα, πριν το Ιράν ανασυνταχθεί, σημείωσε η εν λόγω πηγή.
Η αεράμυνα του Ιράν έχει κατασταλεί, οι πυρηνικές του υποδομές έχουν αποδυναμωθεί, οι «πληρεξούσιοί» του έχουν «αποκεφαλιστεί» και η αποτροπή του έχει κλονιστεί. Μα το «παράθυρο» ανασύνταξης και ανοικοδόμησης θα μεγαλώνει με το πέρασμα του χρόνου, πρόσθεσε η συγκεκριμένη πηγή. Οπότε για τον Νετανιάχου πρόκειται για «ανοιχτούς λογαριασμούς»- στρατηγικούς, υπαρξιακούς και πάνω από όλα ακόμα «ανοιχτούς» είπαν οι διπλωμάτες και οι δύο αξιωματούχοι από τη Μέση Ανατολή.
Με πληροφορίες από Reuters
