Η παγκόσμια σκακιέρα αλλάζει. Και Ρωσία και Ινδία φαίνεται πως παίζουν το παιχνίδι όχι ως αντίπαλοι, αλλά ως προνοητικοί σύμμαχοι.

chat icon
Link copied!

Γράφει ο Γιώργος Ατσαλάκης Οικονομολόγος, Αναπληρωτής Καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης Εργαστήριο Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης

Η γεωπολιτική δυναμική της Ασίας και της Ευρασίας διαμορφώνεται διαρκώς, με νέες συνεργασίες και συμμαχίες να αναδύονται υπό το φως της παγκόσμιας μετατόπισης ισχύος. Στο επίκεντρο αυτής της αναδιάρθρωσης βρίσκεται η συνεργασία μεταξύ της Ρωσίας και της Ινδίας – δύο μεγάλων δυνάμεων με ιστορικές σχέσεις, κοινά στρατηγικά συμφέροντα και αυξανόμενη αλληλεξάρτηση, ιδιαίτερα στον αμυντικό και ενεργειακό τομέα.

Advertisement
Advertisement

Κατά τη διάρκεια πρόσφατης συνάντησης στο περιθώριο της Συνόδου Υπουργών Άμυνας του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO), ο Ρώσος Υπουργός Άμυνας Αντρέι Μπελούσοφ και ο Ινδός ομόλογός του Ράτζναθ Σινγκ συζήτησαν την επιτάχυνση παραδόσεων των αντιαεροπορικών συστημάτων S-400 και των μαχητικών Su-30MKI στην Ινδία. Παράλληλα, η Ινδία κατέθεσε νέα αιτήματα για την προμήθεια στρατηγικής σημασίας ρωσικού στρατιωτικού εξοπλισμού. Η στρατιωτική αυτή συνεργασία συνοδεύεται από αυξημένες οικονομικές συναλλαγές, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την εκτόξευση των εισαγωγών ρωσικού άνθρακα από την Ινδία κατά 52% τον Μάιο σε σύγκριση με τον Απρίλιο.

Η Ρωσία υπήρξε διαχρονικά ένας από τους κυριότερους προμηθευτές οπλικών συστημάτων της Ινδίας. Από τα άρματα μάχης T-90 και τα πυραυλικά συστήματα, μέχρι τα μαχητικά αεροσκάφη Su-30MKI και τα σύγχρονα συστήματα αεράμυνας S-400, η ινδική άμυνα είναι σε μεγάλο βαθμό εξαρτημένη από τη ρωσική τεχνολογία. Αυτή η σχέση οικοδομήθηκε πάνω στην εμπιστοσύνη και την τεχνολογική ανταλλαγή, σε αντίθεση με την πιο περιοριστική προσέγγιση δυτικών κρατών όπως οι ΗΠΑ, οι οποίες συχνά συνοδεύουν τις εξαγωγές όπλων με πολιτικούς ή νομικούς όρους.

Η απόκτηση των συστημάτων S-400 από την Ινδία θεωρείται ιδιαίτερα κρίσιμη. Το S-400 είναι ένα από τα πιο προηγμένα συστήματα αεράμυνας παγκοσμίως, με ικανότητα ταυτόχρονης παρακολούθησης και προσβολής πολλαπλών στόχων. Η παρουσία τους ενισχύει τη στρατηγική αποτρεπτική ικανότητα της Ινδίας έναντι πιθανών απειλών, κυρίως από την Κίνα και το Πακιστάν.

Η επιτάχυνση των παραδόσεων των S-400 και των Su-30MKI αντανακλά την ανάγκη της Ινδίας να ενισχύσει την επιχειρησιακή της ετοιμότητα σε μια εποχή αυξημένης έντασης στα σύνορά της με την Κίνα. Οι συγκρούσεις στην περιοχή του Λαντάκ και οι ταυτόχρονες γεωπολιτικές πιέσεις, υποχρεώνουν τη Νέα Δελχί να διατηρεί υπεροχή στον αέρα και ένα αξιόπιστο σύστημα αεράμυνας.

Η Ινδία εξέφρασε κατά τη συνάντηση το ενδιαφέρον της για την προμήθεια και άλλων οπλικών συστημάτων, τα οποία χαρακτηρίζονται ως «στρατηγικής σημασίας». Αν και οι λεπτομέρειες δεν είναι ακόμα δημοσίως γνωστές, είναι πιθανό να περιλαμβάνουν:

α) Αναβάθμιση υφιστάμενων πλατφορμών (όπως τα T-90 και τα Su-30),

Advertisement

β) Προμήθεια νέων υποβρυχίων και συστημάτων ανθυποβρυχιακού πολέμου,

γ) Αναβάθμιση της αμυντικής τεχνητής νοημοσύνης και επιτήρησης με ρωσική τεχνολογία και

δ) Μεταφορά τεχνογνωσίας και συνεργασία στην εγχώρια παραγωγή μέσω κοινών βιομηχανικών σχημάτων

Advertisement

Αυτή η επέκταση της συνεργασίας εντάσσεται στο πλαίσιο της πολιτικής «Atmanirbhar Bharat» (Αυτοδύναμη Ινδία), που στοχεύει στη μείωση της εξάρτησης από ξένες εισαγωγές μέσω συμπαραγωγής και μεταφοράς τεχνολογίας.

Πέρα από την άμυνα, η συνεργασία Ρωσίας-Ινδίας ενισχύεται και στον ενεργειακό τομέα. Σύμφωνα με τα πρόσφατα στατιστικά, οι εισαγωγές ινδικού άνθρακα από τη Ρωσία αυξήθηκαν κατά 52% τον Μάιο σε σχέση με τον Απρίλιο. Αυτή η ραγδαία άνοδος σχετίζεται με:

  • Τιμολογιακά πλεονεκτήματα: Οι ινδικές επιχειρήσεις επωφελούνται από τις μειωμένες τιμές ρωσικού άνθρακα λόγω των διεθνών κυρώσεων και περιορισμένης δυτικής ζήτησης.

    Advertisement
  • Ενεργειακή ασφάλεια: Η Ινδία αναζητά ποικιλία προμηθευτών για να μειώσει την εξάρτηση από τη Μέση Ανατολή ή άλλες γεωπολιτικά ευμετάβλητες περιοχές.

  • Ανάγκες βιομηχανίας: Η βιομηχανική παραγωγή και ο ενεργειακός τομέας της Ινδίας συνεχίζουν να εξαρτώνται σημαντικά από τον άνθρακα.

Η ρωσοϊνδική ενεργειακή συνεργασία επεκτείνεται και στους τομείς του πετρελαίου, του φυσικού αερίου (LNG) και της πυρηνικής ενέργειας. Ενδεικτική είναι η συμμετοχή ινδικών εταιρειών σε έργα εξερεύνησης πετρελαίου στη Σιβηρία.

Advertisement

Η εμβάθυνση της ρωσοϊνδικής συνεργασίας αποκτά ιδιαίτερη σημασία στο διεθνές πλαίσιο της μετά-ουκρανικής σύγκρουσης περιόδου. Η Ρωσία, υπό κυρώσεις από τη Δύση, αναζητεί νέες στρατηγικές συμμαχίες στην Ασία. Η Ινδία, από την άλλη, επιχειρεί να διατηρήσει στρατηγική αυτονομία, ισορροπώντας μεταξύ της Δύσης, της Ρωσίας και της Κίνας.

Advertisement

Εντός του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης, η Ρωσία και η Ινδία βρίσκονται σε θέση επιρροής και διαμορφώνουν κοινές ατζέντες σε θέματα ασφάλειας, αντιτρομοκρατίας και περιφερειακής σταθερότητας. Η Ινδία δεν έχει υιοθετήσει κυρώσεις κατά της Ρωσίας, γεγονός που δείχνει τη σταθερότητα της σχέσης και τη μακροπρόθεσμη προσέγγιση της Νέας Δελχί.

Παρά τις κοινές επιδιώξεις, υπάρχουν και προκλήσεις όπως οι καθυστερήσεις στις παραδόσεις λόγω πολεμικών πιέσεων στη ρωσική αμυντική βιομηχανία, τεχνολογική υστέρηση ορισμένων ρωσικών συστημάτων έναντι δυτικών, πιέσεις από τις ΗΠΑ προς την Ινδία να περιορίσει τις σχέσεις της με τη Μόσχα

Ωστόσο, η Ινδία επιδιώκει στρατηγική ανεξαρτησία και πολλαπλές σχέσεις. Αν συνεχίσει να διατηρεί ισορροπία μεταξύ Ανατολής και Δύσης, μπορεί να επωφεληθεί διπλά: τόσο από την πρόσβαση σε ρωσική τεχνολογία όσο και από τη συνεργασία με το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ.

Advertisement

Η συνάντηση των υπουργών άμυνας της Ρωσίας και της Ινδίας αποτελεί έναν ακόμη κρίκο στην αλυσίδα μιας βαθύτερης διμερούς σχέσης που αγγίζει πλέον τομείς από την άμυνα και την ενέργεια έως τη γεωπολιτική στρατηγική. Η εμβάθυνση αυτής της συνεργασίας, εάν συνοδευτεί από θεσμική σταθερότητα και αμοιβαία επενδύσεις σε τεχνογνωσία, δύναται να μετατρέψει τη Ρωσία και την Ινδία σε στρατηγικούς εταίρους με παγκόσμια επιρροή.

Ο Διεθνής Διάδρομος Μεταφορών Βορρά-Νότου (International North- South Transport Corridor -INSTC) που καθοδηγείται από τη Ρωσία, το Ιράν και την Ινδία, συμμετέχουν, Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν, Λευκορωσία,, Καζακστάν, Κιργιστάν, Ομάν, Συρία, Τατζικιστάν, Τουρκία και Ουκρανία, μειώνει το κόστος και το χρόνο μεταφοράς των εμπορευμάτων από την Ινδία στη Ρωσία από 40 σε 25 ημέρες και μεταφέρει 20-30 εκατομμύρια τόνους εμπορευμάτων ετησίως.

Η παγκόσμια σκακιέρα αλλάζει. Και Ρωσία και Ινδία φαίνεται πως παίζουν το παιχνίδι όχι ως αντίπαλοι, αλλά ως προνοητικοί σύμμαχοι.