Ο προϋπολογισμός της NASA αναμένεται να μειωθεί σημαντικά.

Η οξεία αντιπαράθεση μεταξύ του Ντόναλντ Τραμπ και του Ελον Μασκ πυροδοτεί νέα αβεβαιότητα γύρω από τον προϋπολογισμό της NASA, με δεκάδες επιστημονικά προγράμματα να κινδυνεύουν με ακύρωση ή διακοπή.

Η αμερικανική διαστημική υπηρεσία έχει καταθέσει αίτημα στο Κογκρέσο για μείωση σχεδόν κατά 50% των κονδυλίων που αφορούν την επιστημονική έρευνα. Περίπου 40 αποστολές, είτε υπό ανάπτυξη είτε ήδη ενεργές στο διάστημα, βρίσκονται σε κίνδυνο.

Η NASA εξαρτάται από τους πυραύλους Falcon 9 της SpaceX για τον ανεφοδιασμό του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού και τη μεταφορά πληρωμάτων και προμηθειών. Παράλληλα, σχεδιάζει να χρησιμοποιήσει το νέο διαστημικό όχημα Starship για μελλοντικές επανδρωμένες αποστολές στη Σελήνη και τον Άρη. Ωστόσο, ο Τραμπ έχει απειλήσει με ακύρωση των ομοσπονδιακών συμβολαίων της SpaceX, εντείνοντας το κλίμα αστάθειας.

Ο Δρ. Συμεών Μπάρμπερ, διαστημικός επιστήμονας στο Open University, τονίζει ότι η αβεβαιότητα αυτή πλήττει σοβαρά το πρόγραμμα εξερεύνησης του διαστήματος, το οποίο απαιτεί μακρόπνοο σχεδιασμό και σταθερές συνεργασίες μεταξύ κυβερνήσεων, ιδιωτικών εταιρειών και πανεπιστημίων.

Στο στόχαστρο το επιστημονικό έργο της NASA

Πέρα από τη διαμάχη Τραμπ-Μασκ, ανησυχία προκαλούν οι προτεινόμενες βαθιές περικοπές στον γενικό προϋπολογισμό της NASA. Εκτός από το πρόγραμμα για την αποστολή αστροναυτών στον Άρη, το οποίο ενισχύεται με 100 εκατομμύρια δολάρια, όλοι οι υπόλοιποι τομείς προβλέπεται να υποστούν μειώσεις.

Ο Κέισι Ντρέιερ, επικεφαλής πολιτικής διαστήματος στην Planetary Society, χαρακτηρίζει τις περικοπές ως «τη μεγαλύτερη κρίση που έχει βιώσει ποτέ το αμερικανικό διαστημικό πρόγραμμα».

Η NASA από την πλευρά της υποστηρίζει πως η μείωση του προϋπολογισμού κατά σχεδόν 25% αποσκοπεί στην ευθυγράμμιση της επιστημονικής και τεχνολογικής της στρατηγικής με τις αποστολές προς Σελήνη και Άρη. Ωστόσο, ο Δρ. Άνταμ Μπέικερ από το Πανεπιστήμιο Cranfield εκτιμά πως, εφόσον εγκριθούν, οι περικοπές θα σημάνουν ριζική αλλαγή πορείας της NASA.

Ο Τραμπ φαίνεται να επανακαθορίζει τον ρόλο της Υπηρεσίας εστιάζοντας σε δύο κύριους στόχους: να προλάβει την Κίνα στην κατάκτηση της Σελήνης και να τοποθετήσει την αμερικανική σημαία στον Άρη. Όλα τα υπόλοιπα προγράμματα θεωρούνται δευτερεύοντα.

 

 

Τα επιχειρήματα υπέρ των περικοπών

Υποστηρικτές των περικοπών, σύμφωνα με ρεπορτάζ του BBC, υποστηρίζουν ότι για πρώτη φορά από την εποχή των αποστολών Apollo, η NASA αποκτά έναν σαφή προσανατολισμό. Κατηγορούν τη διαστημική υπηρεσία ότι έχει εξελιχθεί σε έναν δυσκίνητο, γραφειοκρατικό οργανισμό που συχνά υπερβαίνει τα κόστη και επιβαρύνει τον φορολογούμενο πολίτη.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το πρόγραμμα ανάπτυξης του νέου πυραυλικού συστήματος SLS (Space Launch System), το οποίο έχει παρουσιάσει σημαντικές καθυστερήσεις, με το κόστος ανά εκτόξευση να αγγίζει τα 4,1 δισεκατομμύρια δολάρια.

Σε σύγκριση, το επαναχρησιμοποιούμενο Starship της SpaceX αναμένεται να κοστίζει περίπου 100 εκατομμύρια δολάρια ανά εκτόξευση. Η Blue Origin του Τζεφ Μπέζος υποστηρίζει πως ο δικός της πύραυλος, New Glenn, θα είναι εξίσου οικονομικός.

Ωστόσο, δεν λείπουν τα προβλήματα: Οι τελευταίες τρεις δοκιμαστικές εκτοξεύσεις του Starship απέτυχαν, ενώ η Blue Origin μόλις πρόσφατα ξεκίνησε δοκιμές του πυραύλου της για τη Σελήνη. Ο Δρ. Μπάρμπερ προειδοποιεί ότι η εξάρτηση από τις ιδιωτικές επενδύσεις των Μασκ και Μπέζος ενέχει κινδύνους. Εάν αποσύρουν το ενδιαφέρον τους ή ζητήσουν επιπλέον κρατική χρηματοδότηση, το Κογκρέσο ενδέχεται να εξαναγκαστεί να ανταποκριθεί.
Πλανητικές και διεθνείς αποστολές υπό απειλή

Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η πιθανή ακύρωση 40 αποστολών σχετικών με την εξερεύνηση πλανητών και την παρακολούθηση της κλιματικής αλλαγής, πολλές εκ των οποίων αποτελούν διεθνείς συνεργασίες. Οι περισσότερες από αυτές έχουν ήδη ολοκληρώσει μεγάλο μέρος των δαπανών τους, καθιστώντας τις ενδεχόμενες περικοπές δυσανάλογες σε σχέση με το επιστημονικό τους όφελος.

Μεταξύ των απειλούμενων συνεργασιών είναι δύο σημαντικά προγράμματα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA): η αποστολή επιστροφής δειγμάτων από τον Άρη, τα οποία έχει συλλέξει το ρόβερ Perseverance, και η αποστολή του ευρωπαϊκού ρόβερ Rosalind Franklin, που θα αναζητήσει ίχνη ζωής στον Άρη.

Ο καθηγητής Μάρτιν Σουίτινγκ, επικεφαλής της Surrey Satellite Technology και συντάκτης έκθεσης της Βασιλικής Εταιρείας για το μέλλον της διαστημικής έρευνας, σημειώνει πως παρόλο που οι εξελίξεις αυτές είναι ανησυχητικές, προσφέρουν στην Ευρώπη την ευκαιρία να διαδραματίσει πιο ενεργό ρόλο. Ωστόσο, η ESA αντιμετωπίζει προκλήσεις, με τον κίνδυνο να χάσει την πρόσβαση στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό και τη συμμετοχή της στον σεληνιακό σταθμό Lunar Gateway, εάν η NASA μειώσει τη συνεισφορά της. Ο Οργανισμός δηλώνει πρόθεση να αποκτήσει μεγαλύτερη αυτονομία, διατηρώντας παράλληλα ισχυρές διεθνείς συνεργασίες.

Απειλή για την παρακολούθηση της κλιματικής αλλαγής

Οι συνέπειες επεκτείνονται και στην επιστήμη της Γης. Πολλά από τα δορυφορικά προγράμματα που παρακολουθούν κρίσιμα στοιχεία της κλιματικής αλλαγής κινδυνεύουν να διακοπούν.

«Η ικανότητά μας να προβλέψουμε και να περιορίσουμε τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής θα μπορούσε να πληγεί ανεπανόρθωτα. Αν απενεργοποιηθεί αυτό το σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης, οι επιπτώσεις θα είναι δραματικές», προειδοποιεί ο Δρ. Μπάρμπερ.

Πολιτικό αδιέξοδο και αβέβαιο μέλλον

Ο προϋπολογισμός δεν έχει εγκριθεί ακόμη από το Κογκρέσο. Ο Κέισι Ντρέιερ ανέφερε στο BBC ότι αρκετοί Ρεπουμπλικάνοι εκφράζουν, κατ’ ιδίαν, την πρόθεσή τους να καταψηφίσουν τις περικοπές. Εκφράζει δε φόβους πως εξαιτίας του πολιτικού αδιεξόδου, ενδέχεται να εφαρμοστεί προσωρινά ο μειωμένος προϋπολογισμός του Λευκού Οίκου – γεγονός που θα είναι δύσκολο να ανατραπεί εκ των υστέρων. Όπως εξηγεί, όταν μια διαστημική αποστολή ακυρωθεί, είναι σχεδόν αδύνατο να επανεκκινήσει.