Προϋπολογισμός νέας εποχής». Στο επίκεντρο η Άμυνα. Νέα Ταμεία και νέοι διχασμοί, νέοι φόροι. Η ΚΑΠ στο επίκεντρο. Η φον ντερ Λάιεν θέτει ρήτρα κράτους δικαίου...

Με τον πιο φιλόδοξο δημοσιονομικό σχεδιασμό στην ιστορία της Ένωσης και υπό το βλέμμα καχυποψίας από εταίρους, αγρότες, ευρωβουλευτές, συνδικάτα και την κοινωνία των πολιτών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε την Τετάρτη την πρότασή της για το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ) 2028–2034, ύψους 2 τρισ. ευρώ αισθητά αυξημένο σε σύγκριση με τον αντίστοιχο του 2020 (€1,21 τρισ.) – αναδιαρθρώνοντας ριζικά τις ευρωπαϊκές δαπάνες γύρω από πέντε στρατηγικούς πυλώνες.

Η πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, παρουσιάζοντας την πρόταση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, έκανε λόγο για «προϋπολογισμό για μια νέα εποχή»:

«Πρόκειται για έναν προϋπολογισμό που λαμβάνει υπόψη τις πραγματικότητες του σήμερα και τις προκλήσεις του αύριο… Που ενισχύει την ανεξαρτησία μας», δήλωσε χαρακτηριστικά και προανήγγειλε ένα Νέο Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανταγωνιστικότητας καθώς και έναν μηχανισμό κρίσεων ύψους 400 δισ. ευρώ. 

Νέο Ταμείο, νέες ανησυχίες

Στο πλαίσιο αυτό παρουσίασε το Νέο Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανταγωνιστικότητας. Από πληροφορίες που είχαν διαρρεύσει προϊδέαζαν για το συγκεκριμένο σχέδιο ότι μέσω αυτού του εργαλείου θα συμπυκνωθούν και θα μειωθούν διάφορα χρηματοδοτικά προγράμματα και μπορεί ένα από τα πιο γνωστά προγράμματα, το Horizon Europe, να παραμείνει ενσωματωμένο στο νέο Ταμείο, άλλα όμως δεν θα έχουν την ίδια τύχη.

Σχετικά με το νέο Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανταγωνιστικότητας, σύμφωνα με την Επιτροπή, στόχο έχει τη στήριξη στρατηγικών τεχνολογιών για ολόκληρη την Ενιαία Αγορά, όπως εισηγήθηκαν οι εκθέσεις Letta και Draghi. Το ταμείο θα λειτουργεί με ενιαίο νομικό πλαίσιο και μία ενιαία πύλη υποβολής αιτήσεων, σε μια προσπάθεια απλούστευσης και επιτάχυνσης της χρηματοδότησης.

Η στήριξή του θα επικεντρώνεται σε τέσσερις κρίσιμους τομείς:

– την πράσινη μετάβαση και απανθρακοποίηση,

– τον ψηφιακό μετασχηματισμό,

– την υγεία, τις βιοτεχνολογίες, τη γεωργία και τη βιοοικονομία,

– την άμυνα και το διάστημα.

Στόχος της Κομισιόν είναι να μεγιστοποιήσει την αποτελεσματικότητα των πόρων, προσελκύοντας παράλληλα ιδιωτικές επενδύσεις ώστε να ενισχυθεί η μόχλευση κάθε ευρώ.

Όλα για την Άμυνα –  Ρεκόρ εξοπλιστικών δαπανών: €131 δισ. για άμυνα και διάστημα

Στον πυρήνα του νέου ΠΔΠ βρίσκεται η πρωτοφανής ενίσχυση των αμυντικών δαπανών. Η πρόταση προβλέπει €131 δισ. για τον τομέα της άμυνας και του διαστήματος ποσό πενταπλάσιο από τον προηγούμενο προϋπολογισμό και πάνω από τον άτυπο στόχο των €100 δισ. που είχε τεθεί από την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία.

«Η ασφάλεια είναι κορυφαία προτεραιότητα για πολίτες και κυβερνήσεις. Η επένδυση αυτή θα ενισχύσει τη βιομηχανική μας βάση και τις στρατηγικές μας δυνατότητες», ανέφερε η πρόεδρος.

Παράλληλα, η Επιτροπή προτείνει δεκαπλασιασμό της στρατιωτικής κινητικότητας, πενταπλασιασμό της ενεργειακής υποδομής και σημαντικές αυξήσεις σε κυβερνοάμυνα και διπλής χρήσης δίκτυα, εντάσσοντας τα σε ένα ενιαίο ευρωπαϊκό πλέγμα «ετοιμότητας και συνδεσιμότητας».

 

Our budget will help build a Union that protects.

We are proposing €131 billion for Defence and Space, under the Competitiveness Fund.

5 times of what we have today.

This will strengthen our industrial base and our capabilities. pic.twitter.com/H3E2ZqyHHV

— Ursula von der Leyen (@vonderleyen) July 16, 2025

 

Προσπάθειες καθησυχασμού για τον αγροτικό κόσμο – €300 δισ. για άμεσες ενισχύσεις

Απαντώντας στις ανησυχίες για πιθανή αποδυνάμωση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής με την ενοποίηση της ΚΑΠ και των ταμείων συνοχής, η Επιτροπή τονίζει ότι διατηρεί €300 δισ. για την ενίσχυση του εισοδήματος αγροτών και αλιέων, ενώ διπλασιάζει το αγροτικό αποθεματικό. Παράλληλα, €865 δισ. θα διοχετευθούν σε Εθνικά και Περιφερειακά Σχέδια Μεταρρυθμίσεων, με βασικές προτεραιότητες τη γεωργία, την κοινωνική συνοχή και την απασχόληση.

«Η συνοχή και η γεωργία παραμένουν οι βασικοί πυλώνες της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης. Στηρίζουμε τις τοπικές κοινότητες, στηρίζουμε το ευρωπαϊκό μοντέλο», είπε η πρόεδρος.

Ωστόσο η Copa-Cogeca, το ισχυρότερο αγροτικό λόμπι στην ΕΕ, κατηγορεί την Επιτροπή ότι απειλεί να αποδυναμώσει την ενιαία αγορά και να θέσει σε κίνδυνο τη σταθερότητα της αγροδιατροφικής αλυσίδας. Επιπλέον, σε ανακοίνωσή της πριν από την παρουσίαση του προϋπολογισμού ανέφερε ότι η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για συγκέντρωση της χρηματοδότησης της ΕΕ σε ένα ενιαίο ταμείο μπορεί να προσφέρει κάποια δημοσιονομική ευελιξία, αλλά ενέχει τον κίνδυνο να διαλύσει την Κοινή Αγροτική Πολιτική.

 

Agriculture and cohesion remain at the heart of our budget.

They are central pillars of European solidarity and investment.

Investing in people, Member States and regions.

Safeguarding farmers’ livelihoods.

And dedicating strong resources to social policies. pic.twitter.com/QlQKXP8W2U

— Ursula von der Leyen (@vonderleyen) July 16, 2025

 

Κοινωνικές πολιτικές με ρήτρα παρακολούθησης

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην ενσωμάτωση κοινωνικών στόχων στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό. Όπως ανακοίνωσε ο επίτροπος Προϋπολογισμού Μίχαλ Σεραφίν, το 14% του συνολικού ΠΔΠ —ποσοστό που αντιστοιχεί σε περίπου €280 δισ.— θα δεσμευτεί για πολιτικές απασχόλησης, κατάρτισης, κοινωνικής ένταξης και στήριξης των πιο ευάλωτων ομάδων. Πρόκειται για την πρώτη φορά που η κοινωνική δαπάνη αποκτά σαφή δημοσιονομικό στόχο σε πολυετές ευρωπαϊκό πλαίσιο, ενώ προβλέπεται και μηχανισμός παρακολούθησης της υλοποίησής της σε όλα τα επίπεδα, αναφέρει η Κομισιόν.

«Αυτός ο προϋπολογισμός στηρίζει με πράξεις το κοινωνικό μοντέλο της Ευρώπης – δεν είναι συμβολική πρόβλεψη, είναι πολιτική προτεραιότητα», δήλωσε χαρακτηριστικά ο κ. Σεραφίν.

Η δέσμευση της φον ντερ Λάιεν και οι απειλές των συνδικάτων

Υπενθυμίζεται ότι η φον ντερ Λάιεν την περασμένη εβδομάδα εξαναγκάστηκε σε παραχωρήσεις προς τις πολιτικές ομάδες, προκειμένου να εξασφαλίσει την υποστήριξή τους για να αντιμετωπίσει την πρόταση μομφής, οι οποίες ωστόσο την προειδοποίησαν ότι δεν της δίνουν λευκή επιταγή. Μία από τις σημαντικότερες υποσχέσεις της, έπειτα από τις έντονες αντιδράσεις ευρωβουλευτών και συνδικάτων, ήταν η διατήρηση του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου Plus (ESF+) στο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο μετά το 2027.

Μάλιστα η Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Συνδικάτων (ETUC), παραμονές της παρουσίασης της πρότασης της Επιτροπής, ανακοίνωσε ότι πληροφορήθηκε πως η Κομισιόν εξακολουθεί να σχεδιάζει να διατηρήσει το ESF+ μόνο κατ’ όνομα, χωρίς δεσμευμένους πόρους ή καθορισμένους στόχους και προειδοποίησε τη φον ντερ Λάιεν να μην υπαναχωρήσει.

 

 

Ποιος θα πληρώσει; Φόροι για περισσότερη αυτονομία και  «χτύπημα» στον καπνό

Η πρόταση της Επιτροπής συνοδεύεται και από μια τολμηρή φορολογική μεταρρύθμιση, με στόχο να εξασφαλιστούν τα αναγκαία έσοδα για την υλοποίηση του φιλόδοξου προϋπολογισμού, χωρίς να αυξηθούν οι εθνικές συνεισφορές. Όπως ανέφερε η φον ντερ Λάιεν:

«Για να ανταποκριθούμε στις φιλοδοξίες μας, η Ευρώπη χρειάζεται σύγχρονες και ποικιλόμορφες πηγές εσόδων».

Η Επιτροπή εισηγείται πέντε νέα ίδια έσοδα, τα οποία εκτιμάται ότι θα αποφέρουν περίπου €58,5 δισ. ετησίως από το 2025 και μετά:

• Ποσοστό από το Σύστημα Εμπορίας Ρύπων (ETS) – περίπου €9,6 δισ./έτος

• Έσοδα από τον Μηχανισμό Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα (CBAM) – €1,4 δισ.

• Εισφορά από μη ανακυκλωμένα ηλεκτρονικά απόβλητα – €15 δισ.

• Ειδικός φόρος κατανάλωσης στον καπνό – €11,2 δισ.

• Ετήσια συνεισφορά από μεγάλες επιχειρήσεις μέσω του μηχανισμού CORE – €6,8 δισ.

Μήνυμα  χωρίς περιστροφές προς τα κακά παιδιά της Ευρώπης: «Καμία χρηματοδότηση χωρίς κράτος δικαίου»

Σε μια στιγμή που η σχέση της ΕΕ με την Ουγγαρία βρίσκεται σε οριακό σημείο, η φον ντερ Λάιεν επέλεξε να διατυπώσει με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο τη σύνδεση της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης με τις θεμελιώδεις αρχές της Ένωσης:

«Ο σεβασμός στο κράτος δικαίου είναι αδιαπραγμάτευτος. Είναι προϋπόθεση για οποιαδήποτε χρηματοδότηση από τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό».

Μάλιστα, για πρώτη φορά, οι Εθνικές και Περιφερειακές Εταιρικές Σχέσεις – ο βασικός μηχανισμός κατανομής των κονδυλίων – θα ενσωματώνουν ρητά ως όρο επιλεξιμότητας τον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου. Πρόκειται για «έξυπνη αιρεσιμότητα», όπως την περιέγραψε η ίδια.

Η πολιτική πρόκληση των επόμενων μηνών

Το σχέδιο της Επιτροπής ανοίγει πλέον έναν μακρύ και πολιτικά φορτισμένο κύκλο διαπραγματεύσεων με τα κράτη μέλη και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Μεταξύ «φειδωλών» του Βορρά και των κρατών του Νότου, αγροτών και αστικών κέντρων, αμυντικών βιομηχανιών και κοινωνικών δομών, η τελική μορφή του ΠΔΠ θα κρίνει όχι μόνο το μέλλον των ευρωπαϊκών πολιτικών, αλλά και το θεσμικό στίγμα της ίδιας της Ένωσης.

«Παρουσιάσαμε την πρότασή μας. Τώρα ξεκινά η δουλειά – με το Κοινοβούλιο, τα κράτη μέλη, τους πολίτες και τις επιχειρήσεις», κατέληξε η φον ντερ Λάιεν.