«Δεν με νοιάζει ποιοι είναι, τι ράτσα, τι θρησκεία. Εγώ είμαι ξένος, αλλά είμαι άνθρωπος» - Γκόγκα Λεβιάν.
Γράφει ο Στέφανος Γκαντόλφο*
AdvertisementAdvertisementΜε βαθιά θλίψη διάβασα για τα δύο παιδιά που ανασύρθηκαν χωρίς τις αισθήσεις τους από τον ποταμό Άραχθο και την ανακοίνωση ότι δεν ήταν εφικτό να διασωθούν. Το πλήγμα για τις οικογένειες τους είναι αναμφίβολα ανείπωτο όσο και τους φίλους και τους συγγενείς τους.
Η αυτοθυσία του Γκόγκα Λεβιάν, του άνδρα που βούτηξε στον ποταμό για να σώσει τα παιδιά, γνωστός και «Ο Λέο του Χωριού» στο Νεοχώρι Άρτας, αποτελεί μια μικρή ανάπαυλα στο δράμα των γεγονότων. Σύμφωνα με τα σχετικά δημοσιεύματα και τις δικές του δηλώσεις, έτρεξε προς τον ποταμό «χωρίς δεύτερη σκέψη» και βούτηξε επανειλημμένα για να φέρει τα παιδιά στην επιφάνεια. Δεν γνώριζε τα παιδιά και όπως δήλωσε «δεν με νοιάζει ποιοι είναι, τι ράτσα, τι θρησκεία. Εγώ είμαι ξένος, αλλά είμαι άνθρωπος» αναφερόμενος στο γεγονός ότι η καταγωγή του είναι από την Αλβανία καθώς εξηγούσε πως η αντίδραση του ήταν φυσιολογική, «αυτό που θα έκανε κάθε πατέρας.»
Αυτή του η φράση μου έφερε στο μυαλό ένα από το πλέον θεμελιακά και αξιοσημείωτα επιχειρήματα της αρχαίας Κινεζικής φιλοσοφίας για την βασική καλοσύνη του ανθρώπου.
Η φιλοσοφία στην αρχαία Κίνα γνώρισε ιδιαίτερα μεγάλη άνθιση ανάλογη, χρονικά και εννοιολογικά, με αυτή της αρχαίας Ελλάδας, επιδεικνύοντας μια ιδιαίτερη ποικιλομορφία και πλουραλισμό απαντήσεων σε ένα μεγάλο εύρος φιλοσοφικών ερωτημάτων από το πώς πρέπει να οργανώνεται μια κοινωνία στο ποια είναι η καλή ζωή. Βασικό σημείο αντιπαράθεσης μεταξύ των φιλοσόφων της αρχαιότητας αποτελούσε η φύση του ανθρώπου και εάν αυτή είναι κατά βάση καλή ή κακή. Όλα τα πιο σημαντικά κείμενα τοποθετούνται επί αυτού, συντελώντας στη δημιουργία πλούσιων φιλοσοφικών συστημάτων.
Από το σύνολο των διαφορετικών τοποθετήσεων, ένα επιχείρημα υπέρ της βασικής καλοσύνης του ανθρώπου προέρχεται από το Βιβλίου του Μέγγιου, του Πλάτωνα της Κίνας, του συνεχιστή της φιλοσοφίας του Κομφούκιου. Ο Μέγγιος για να πείσει το ακροατήριο του ότι η ανθρώπινη φύση είναι κατά βάση καλή επικαλείται ένα υποθετικό αλλά καθόλα ρεαλιστικό σενάριο: «εάν κάποιος αντικρύσει ένα παιδί που πρόκειται να πέσει σε ένα πηγάδι, θα τον καταβάλει ένα αίσθημα φόβου και πανικού. Αυτό το αίσθημα θα προκληθεί όχι από το γεγονός ότι θα κερδίσει την εύνοια των γονιών του παιδιού, ούτε επειδή επιθυμεί να επιδιώξει τον έπαινο γειτόνων και φίλων.» Αντιθέτως, επιχειρηματολογεί ο Μέγγιος αυτό το αίσθημα φόβου για την ζωή και την ευημερία των άλλων είναι έμφυτο σε όλους του ανθρώπους και αποτελεί τη βάση της ανθρωπιάς.
Ο Μέγγιος παρέθεσε και άλλα επιχειρήματα για την καλοσύνη του ανθρώπου καθώς και εξηγήσεις στο ερώτημα γιατί τόσοι πολλοί άνθρωποι πράττουν αποτρόπαιες πράξεις. Η απάντηση του ήταν ότι οι κακές πράξεις δεν είναι το αποτέλεσμα της κακής μας φύσης – όπως ισχυρίζονταν οι φιλοσοφικοί του αντίπαλοι – αλλά το αποτέλεσμα εγκατάλειψης των θεμελίων καλοσύνης και κακής ανατροφής και κοινωνικοποίησης. Σε αυτή τη βάση, ο Μέγγιος επιχειρηματολόγησε ότι η βασική καλοσύνη του ανθρώπου αποτελεί την αρχή πάνω στην οποία πρέπει να οικοδομηθεί μια κοινωνία αλληλοσεβασμού και καλοσύνης, η οποία μέσα από τα ιδεώδη και τους θεσμούς της προάγει και καλλιεργεί το φυσικό σπόρο της καλοσύνης. Το επιχείρημα του Μέγγιου επηρέασε την εξέλιξη τόσο της Κινέζικης φιλοσοφίας όσο και της πολιτικής διακυβέρνησης.
AdvertisementΤο παράδειγμα του κ. Λεβιάν, πάνω από δύο χιλιάδες χρόνια μετά τον Μέγγιο και σε μια τόσο διαφορετική κοινωνία, έρχεται να ενισχύσει το επιχείρημα του Μέγγιου και να αναδείξει ενδεχομένως την διαχρονικότητα της Κινεζικής σκέψης.
Το γεγονός ότι όπως ο ίδιος δηλώνει είναι «ξένος» και δεν τον ενδιέφερε η «ράτσα» ή «θρησκεία» των παιδιών, υπογραμμίζει την καθολικότητα του βασικού αισθήματος αλληλεγγύης και καλοσύνης που ισχυρίζεται ο Μέγγιος. Ανακοινώθηκε πρόσφατα ότι θα του δοθεί τιμητικά η Ελληνική υπηκοότητα ενώ τα σχετικά δημοσιεύματα όπως και ο ίδιος επισημάνουν ότι ο δεν επιδίωξε τίποτα παραπάνω από το να επιχειρήσει να σώσει τα παιδιά. Ίσως το παράδειγμα του κ. Λεβιάν μπορεί να αποτελέσει τη βάση αναστοχασμού για το πως μπορούμε να κάνουμε την δικιά μας κοινωνία σήμερα, η οποία δεν γνωρίζει τον Μέγγιο και τα επιχειρήματά του, λίγο πιο ανθρώπινη και αλληλέγγυα.
*
AdvertisementΔρ. Στέφανος Γκαντόλφο, Διευθυντής του Columbia Global Center Athens και Διδάκτωρ Κινεζικής Φιλοσοφίας από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
Advertisement
