Δεν πρέπει το καλοκαίρι να μας βρίσκει απροετοίμαστους.
Γράφει η Δρ Ηλέκτρα Κουτσούκου Επιστημονικά Υπεύθυνη Σωματείου ΕΛΙΖΑ Νομικός
Ένα τετράχρονο αγόρι πνίγεται ενώ ο ενήλικας που είναι μαζί του…“έκανε ένα γρήγορο τηλεφώνημα”.
AdvertisementAdvertisementΣε πισίνα καλοκαιρινής κατασκήνωσης , ένα εξάχρονο κορίτσι ανασύρεται χωρίς σφυγμό, ενώ ο ναυαγοσώστης αναφέρει πως “κοίταξε αλλού για μόνο ένα λεπτό”!
Διανύουμε μια απαιτητική εποχή για γονείς/φροντιστές: Από τη μια πλευρά η εποχή του “multitasking” (πολυδιεργασία). Από την άλλη (ακριβώς και λόγω του multitasking), η ψευδαίσθηση πως όταν στο χώρο βρίσκονται επαγγελματίες υπεύθυνοι για τα παιδιά μας, είναι εκείνοι αποκλειστικά
Κι αυτός ο “κάποιος άλλος”, τώρα το καλοκαίρι, μπορεί να είναι και ο ναυαγοσώστης.
Δύο όψεις της σιωπής: Από την παραμέληση στον πνιγμό
Από τη μια πλευρά καταγράφεται η παιδική παραμέληση, όπως ορίζεται από τον ΠΟΥ, αλλά και στα διεθνή κείμενα σχετικά με το παιδί. Ομως αυτή η παραμέληση δεν φέρει πάντα μώλωπες. Μπορεί δηλαδή να μην εκδηλώνεται με σημάδια στο σώμα, αλλά να συντελείται “σιωπηλά”. Δυστυχώς όμως έχει συνέπειες – συχνά θανάσιμες.
Από την άλλη πλευρά καταγράφεται ο πνιγμός. Μια “σιωπηρή” μορφή θανάτου που συχνά συμβαίνει χωρίς φωνές ή αντιδράσεις, ακόμα και όταν υπάρχουν άνθρωποι κοντά. Κι είναι ακριβώς αυτό το γεγονός που θεωρείται ένα υποτιμημένο πρόβλημα δημόσιας υγείας, αν και πρόκειται για κάτι πολύ σημαντικό.
Να σημειωθεί πως για τα παιδιά κάτω των 5 ετών ο πνιγμός είναι από τις πρώτες αιτίες θανάτου από ατύχημα σε πολλές χώρες.
AdvertisementΌταν ένα παιδί μένει χωρίς επίβλεψη σε μια παραλία ή σε έναν χώρο με υδάτινο στοιχείο – πισίνα – η ευθύνη δεν είναι πάντα τόσο “προφανής” όσο φαίνεται. Ειδικά όταν υπάρχει ναυαγοσώστης στο χώρο. Αλλά εδώ θα πρέπει να τονιστεί ότι υπάρχει ευθύνη τόσο των γονιών/φροντιστών, όσο και του ναυαγοσώστη.
Να σημειωθεί πως στην Ελλάδα, σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Υγείας, τα περισσότερα θύματα πνίγονται σε απόσταση 10 μέτρων από την ακτή και σπανίως σε απόσταση μεγαλύτερη των 50 μέτρων. Οι πιο επικίνδυνες ώρες του 24ώρου είναι οι μεσημεριανές, ενώ τα παιδιά 0-5 ετών θεωρούνται άτομα υψηλού κινδύνου.
Ο νόμος ορίζει…
Στην Ελλάδα η ευθύνη για την επιτήρηση και την προστασία των ανηλίκων ανήκει κατ’ αρχήν στους γονείς ή στους νόμιμους κηδεμόνες τους. Ωστόσο, το νομικό πλαίσιο προβλέπει ότι και τρίτοι, ιδίως όταν τελούν υπό ειδικό καθήκον εποπτείας (π.χ. ναυαγοσώστες, εκπαιδευτικοί, εργαζόμενοι σε δομές φύλαξης), φέρουν αυξημένη ευθύνη.
AdvertisementΟ Ποινικός Κώδικας, στο άρθρο 306, τιμωρεί την έκθεση ανηλίκου σε κίνδυνο. Όταν δε υπάρχει και ιδιαίτερη νομική υποχρέωση προστασίας του ανηλίκου, όπως των γονιών ή του ναυαγοσώστη, η ποινική μεταχείριση διαφοροποιείται — καθώς στοιχειοθετείται παράλειψη “οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας”.
Αυτό σημαίνει ότι αναγνωρίζεται από το νομοθέτη πως ορισμένοι ρόλοι συνεπάγονται από τον νόμο καθήκον επιμέλειας. Οπότε, στην πράξη, έχει, ο καθένας, αναλογικά, αυξημένη νομική ευθύνη, σύμφωνα με τα πραγματικά περιστατικά κάθε φορά.Τελικά, τι ευθύνη έχει ο ναυαγοσώστης;
Σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, «κάθε ναυαγοσώστης ελέγχει έκταση ακτής σε ακτίνα 200 μέτρων εκατέρωθεν του βάθρου που βρίσκεται», ενώ σε ξενοδοχεία τα οποία διαθέτουν περισσότερες από πενήντα (50) κλίνες και το βάθος μίας τουλάχιστον κολυμβητικής δεξαμενής είναι μεγαλύτερο από 1,5 μέτρο, υποχρεούνται να έχουν ναυαγοσώστη κολυμβητικής δεξαμενής, ο οποίος, κατά τις ώρες λειτουργίας της κολυμβητικής δεξαμενής, οφείλει να βρίσκεται σε ετοιμότητα, με ένδυμα κολύμβησης, καθ’ όλη τη διάρκεια της υπηρεσίας του, καθήμενος επί του υπάρχοντος βάθρου ναυαγοσώστη ή να περιπολεί πεζός στον χώρο ευθύνης του και να μην εκτελεί άλλη υπηρεσία» (ΠΔ 71/2020)
Πώς επενδύουμε στην πρόληψη
Οι ναυαγοσώστες εργάζονται συχνά σε εξαιρετικά απαιτητικές συνθήκες, χωρίς επαρκή εκπαίδευση για να εντοπίζουν σημάδια κινδύνου που δεν αφορούν μόνο το νερό. Κι όμως, μπορεί να είναι οι πρώτοι που θα καταλάβουν ότι ένα παιδί είναι συστηματικά “παραμελημένο”, χωρίς σωσίβιο, χωρίς προσοχή, χωρίς φροντίδα.
AdvertisementΓια το λόγο αυτό προτείνεται η εκπαίδευση του ναυαγοσώστη στην αναγνώριση της παιδικής παραμέλησης. Φαίνεται να είναι η επόμενη αναγκαία πρόληψη, μετά το CPR.
Στο πλαίσιο της πρόληψης, στη Γραμμή ΕΛΙΖΑ 10454, μπορεί να καλούν, χωρίς κόστος, ναυαγοσώστες ή άλλοι επαγγελματίες, αλλά και γονείς ώστε να λάβουν επιμόρφωση και καθοδήγηση για τη διαχείριση περιστατικών παραμέλησης, που μπορεί να συμβαίνουν και στις παραλίες.
Από την ευθύνη στην πρόληψη
Πρόσφατα, τα Ηνωμένα Έθνη ενέκριναν το πρώτο τους Ψήφισμα για την Παγκόσμια Πρόληψη Πνιγμών (A/RES/75/273, 28 Απριλίου 2021). Το Ψήφισμα ανακηρύσσει την 25η Ιουλίου κάθε έτους ως την ”Παγκόσμια Ημέρα Πρόληψης Πνιγμών” με σκοπό την ευαισθητοποίηση σχετικά με τη σημασία της πρόληψης πνιγμών και την ανάγκη για άμεση, συντονισμένη, πολυτομεακή δράση για τη βελτίωση της ασφάλειας στο νερό, με στόχο τη μείωση των προλήψιμων θανάτων. Επιπλέον, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) έχει προτείνει κάθε χώρα να καταρτίσει ένα Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο για την ασφάλεια στο νερό.
AdvertisementΤι μπορούμε να κάνουμε για τα παιδιά
Περίφραξη σε επαρκές ύψος, ασφαλές για τα παιδιά, σε μέρη που υπάρχει πισίνα
AdvertisementΕπίβλεψη αδιάλειπτη των παιδιών
Μαθήματα κολύμβησης από πολύ μικρές ηλικίες (1–4 ετών+)
Σωσίβια και εξοπλισμός ασφαλείας
AdvertisementΕκπαίδευση σε CPR (Καρδιοπνευμονική Αναζωογόνηση – ΚΑΡΠΑ)
Εκπαίδευση σε πρώιμη αναγνώριση συμπτωμάτων πνιγμού
Χρήση της δωρεάν ηλεκτρονικής εφαρμογής Safe Water Sports σχετικά με τα χαρακτηριστικά ασφαλείας και αναψυχής περισσότερων από 3.400 παραλιών σε Ελλάδα και Κύπρο.
Δεν πρέπει το καλοκαίρι να μας βρίσκει απροετοίμαστους. Όλοι εμείς οφείλουμε να είμαστε δύο βήματα μπροστά, προκειμένου να μην ισχύει η συνθήκη πως ένας “σιωπηρός” πνιγμός θα γίνεται μια ακόμη αφορμή για ένα ακόμη ηχηρό μήνυμα. Γιατί το ηχηρό μήνυμα θα πρέπει να προηγείται. Να προλαβαίνουμε-κάθε καλοκαίρι.
