Δεν ξέρω για εσάς, αλλά εγώ συνεχίζω να βλέπω αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σχετικά με το ότι τα αντικαταθλιπτικά αυξάνουν τον κίνδυνο θερμοπληξίας. Στις διαφημίσεις φαρμάκων, ακούμε μια μακρά λίστα παρενεργειών, αλλά πολλές από αυτές φαίνονται σπάνιες. Είναι κάτι για το οποίο πρέπει να ανησυχούμε;
Ως περήφανη χρήστης του Prozac, σκέφτηκα ότι άξιζε να το ελέγξω, οπότε μίλησα με ειδικούς για το αν τα αντικαταθλιπτικά προκαλούν πραγματικά προβλήματα με τη ζέστη κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.
Η σύντομη απάντηση; Ναι.
Με τι τρόπο μπορούν τα αντικαταθλιπτικά να αυξήσουν τον κίνδυνο θερμοπληξίας;
Βασικά, τα αντικαταθλιπτικά μπορούν να επηρεάσουν την ικανότητα του σώματός μας να ρυθμίζει τη θερμοκρασία του και να συμβάλουν στην αφυδάτωση, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε θερμοπληξία.
«Τα αντικαταθλιπτικά μπορούν να επηρεάσουν την περιοχή του εγκεφάλου που ρυθμίζει τη θερμοκρασία, δηλαδή τον υποθάλαμο», δηλώνει ο δρ Μάρκους Πλοέσερ, ψυχίατρος και διευθυντής καινοτομίας στην Open Mind Health. «Μπορούν επίσης να αυξήσουν την εφίδρωση, συμβάλλοντας έτσι στην αφυδάτωση».
Ο οργανισμός μας μπορεί επίσης να χάσει νερό καθώς τα επίπεδα νατρίου μειώνονται λόγω της φαρμακευτικής αγωγής. «Ορισμένα αντικαταθλιπτικά — κυρίως τα αντικαταθλιπτικά που σταθεροποιούν τη διάθεση και χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της διπολικής κατάθλιψης — μπορούν να προκαλέσουν μείωση των επιπέδων νατρίου, με αποτέλεσμα ο οργανισμός να χάνει περισσότερο νερό και να αυξάνεται η αφυδάτωση», προσθέτει ο ίδιος.
Τους καλοκαιρινούς μήνες, πιθανότατα νιώθουμε ήδη ζέστη και αφυδάτωση, κάτι που δεν συνδυάζεται καλά με αυτές τις παρενέργειες. Και αν αφυδατωθούμε και δεν ιδρώνουμε αρκετά ή δεν πίνουμε αρκετό νερό, η θερμοκρασία μας αυξάνεται, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε θερμοπληξία.
Σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, τα συμπτώματα της θερμοπληξίας περιλαμβάνουν θερμοκρασία άνω των 39,4 °C, ξηρό δέρμα, απουσία εφίδρωσης, ταχυπαλμία, πονοκέφαλο, ναυτία, ζάλη, σύγχυση και απώλεια συνείδησης.
Ποια αντικαταθλιπτικά ενέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο;
Ορισμένοι επαγγελματίες προτιμούν ένα είδος αντικαταθλιπτικού έναντι ενός άλλου — οπότε είναι πιθανώς ασφαλές να πούμε ότι τα περισσότερα ή όλα ενέχουν κάποιους κινδύνους.
Οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης, ή SSRI, «μπορούν να αυξήσουν την παραγωγή ιδρώτα, εκθέτοντας έτσι τους ασθενείς σε μεγαλύτερο κίνδυνο θερμοπληξίας», δηλώνει η Σάιλι Γκάντχι, αντιπρόεδρος φαρμακευτικής της SingleCare. Μερικά κοινά SSRI περιλαμβάνουν τις εμπορικές ονομασίες Prozac, Zoloft, Celexa, Lexapro και Paxil.
H Ρίμα Χαμούντ, κλινική φαρμακοποιός στη Sedgwick, πιστεύει όμως ότι υπάρχει ένας πιο επικίνδυνος τύπος. «Οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης, όπως η σερτραλίνη και η παροξετίνη, μπορούν να προκαλέσουν υπερίδρωση και εγκεφαλικό, αλλά ο κίνδυνος είναι πολύ χαμηλότερος σε σύγκριση με παλαιότερα φάρμακα, όπως τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά (TCA)», αναφέρει η ίδια. Εξηγεί ακόμα ότι «υπερίδρωση» είναι ο επιστημονικός όρος για την «υπερβολική εφίδρωση». Μερικά παραδείγματα TCA περιλαμβάνουν τα Pamelor, Elavil και Anafranil.
Ο Πλοέσερ συμφωνεί προσθέτοντας και άλλα είδη φαρμάκων που προκαλούν ανησυχία. «Τα φάρμακα που αυξάνουν τα επίπεδα νορεπινεφρίνης στον εγκέφαλο ενέχουν επίσης αυξημένο κίνδυνο, π.χ. το Effexor, το Wellbutrin. Το λίθιο και ορισμένα αντιψυχωσικά φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της κατάθλιψης ενέχουν επίσης αυξημένο κίνδυνο», λέει.
Πόσο πιθανό είναι να πάθουμε θερμοπληξία;
Όπως συμβαίνει με τις περισσότερες ή όλες τις παθήσεις και τις παρενέργειες, ορισμένοι άνθρωποι είναι πιο ευαίσθητοι από άλλους. Ας είμαστε ρεαλιστές: είναι πιθανή η θερμοπληξία; Ποιοι πρέπει να είναι πιο προσεκτικοί με αυτή την πιθανή παρενέργεια;
Αρχικά, οι ηλικιωμένοι. «Ενώ όλοι πρέπει να είναι προσεκτικοί για να αποφύγουν την αφυδάτωση και την θερμοπληξία, οι κίνδυνοι είναι σχετικά υψηλότεροι στους ηλικιωμένους, καθώς συχνά μεταβολίζουν και αποβάλλουν τα φάρμακα με βραδύτερους ρυθμούς», σύμφωνα με τον δρ Πλοέσερ. «Οι ηλικιωμένοι, γενικά, είναι επίσης πιο πιθανό να λαμβάνουν μεγαλύτερο αριθμό φαρμάκων για τα προβλήματα σωματικής και ψυχικής υγείας τους, και το να λαμβάνουμε πολλά φάρμακα είναι επίσης ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου».
Η Γκάντχι λέει ακόμα ότι τα φάρμακα για την αρτηριακή πίεση είναι ένα είδος φαρμάκων που μπορεί να προκαλέσει ιδιαίτερους κινδύνους. Προσθέτει ότι το να βρίσκεται κανείς έξω στον ήλιο και στη ζέστη δεν βοηθάει. «Ανάλογα με τη θεραπεία μας, ίσως είναι καλύτερο να αποφεύγουμε εντελώς να βγαίνουμε έξω όταν κάνει πολύ ζέστη, και αξίζει να συμβουλευτούμε το γιατρό μας», λέει.
Επιπλέον, ας λάβουμε υπόψη και άλλες παρενέργειες που αντιμετωπίζουμε. «Υπάρχουν έρευνες που δείχνουν ότι περίπου το 20% των ατόμων που λαμβάνουν αντικαταθλιπτικά φάρμακα παρουσιάζουν υπερβολική εφίδρωση ως παρενέργεια», αναφέρει η ίδια. «Έτσι, για αυτά τα άτομα, ο κίνδυνος θερμοπληξίας είναι ακόμη μεγαλύτερος και, ως εκ τούτου, θα πρέπει να λαμβάνουν επιπλέον προφυλάξεις όταν σκέφτονται να βγουν έξω σε υψηλές θερμοκρασίες».
Ο Χαμούντ παραπέμπει σε μια μελέτη του 2020 που διαπίστωσε ότι το 22% των συμμετεχόντων οι οποίοι λαμβάνουν αντικαταθλιπτικά υπέστησαν ξαφνική θερμοπληξία που σχετίζεται με ορμονική δυσλειτουργία. Ωστόσο, δεν είναι τόσο απλό ή κάτι για το οποίο πρέπει να ανησυχούμε υπερβολικά.
«Αν και αρκετές μελέτες παρατήρησης υποδηλώνουν ότι τα SSRI συνδέονται με την εμφάνιση νέου εγκεφαλικού επεισοδίου, πολλές τυχαιοποιημένες δοκιμές δείχνουν ότι τα SSRI είναι ευεργετικά για τους ασθενείς που έχουν υποστεί εγκεφαλικό επεισόδιο», δηλώνει η Χαμούντ. «Τα περισσότερα στοιχεία υποδηλώνουν ότι τα SSRI δεν αυξάνουν τον κίνδυνο θανάτου σε ασθενείς με εγκεφαλικό επεισόδιο».
Πώς μπορούμε να αποφύγουμε την θερμοπληξία;
Οι καλύτεροι τρόποι για να προστατευτούμε από την θερμοπληξία είναι ταυτόχρονα και αρκετά απλοί. Η δρ Πλοέσερ συνιστά να πίνουμε περισσότερο νερό (ας δούμε αυτές τις χρήσιμες συμβουλές για να το πράξουμε), να περιορίσουμε τα ποτά που επιδεινώνουν την αφυδάτωση (όπως η καφεΐνη και το αλκοόλ), να αποφεύγουμε τη ζέστη και να μένουμε στη σκιά όποτε είναι δυνατόν.
Η Γκάντχι αναφέρει ότι ακόμα και αν δεν αισθανόμαστε δίψα, το πόσιμο νερό είναι ζωτικής σημασίας. Προτείνει να συζητήσουμε με τον γιατρό μας για την καλύτερη πορεία δράσης, είτε αυτή περιλαμβάνει κάποιες προσαρμογές είτε όχι.
«Οσον αφορά στα ψυχιατρικά φάρμακα, συμπεριλαμβανομένων των αντικαταθλιπτικών, η δοσολογία είναι πολύ σημαντική και μπορεί να χρειαστούν μερικές δοκιμές και λάθη μεταξύ του ασθενούς και του γιατρού για να βρεθεί η σωστή δόση», αναφέρει χαρακτηριστικά…
Μπορούμε επίσης να κάνουμε απλές αλλαγές, όπως να τρώμε κρύα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε υγρά (όπως ορισμένα φρούτα και λαχανικά ή μια σαλάτα) και να φοράμε φαρδιά, ελαφριά ρούχα, όπως συμβουλεύει ο Χαμούντ. Κι αν μας αρέσει να γυμναζόμαστε οutdoors, ας σκεφτούμε να κάνουμε «σνακ γυμναστικής», δηλαδή πιο σύντομες και συχνότερες προπονήσεις, ώστε να μην ζεσταινόμασε πολύ με τη μία.
Αν και το γεγονός ότι τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα μπορούν να έχουν σοβαρές παρενέργειες, όπως θερμοπληξία, κι αυτό μπορεί να είναι στην καλύτερη περίπτωση πολύ ενοχλητικό, είναι επίσης σημαντικό να κάνουμε ό,τι χρειάζεται για την ψυχική μας υγεία.
ΠΡΙΝ ΦΥΓΕΤΕ…
Ας είμαστε προετοιμασμένοι (για πιθανές παρενέργειες) πίνοντας νερό, μένοντας στη σκιά και συμβουλευόμενοι τον γιατρό μας.
