Όλο αυτό το σκάνδαλο δεν είναι μόνο υφαρπαγή χρήματος από επιτήδειους, είναι και ένα μεγάλο χτύπημα στην γεωργία και την κτηνοτροφία των μειονεκτικών περιοχών.
Τα τελευταία 20 χρόνια έχει γενικευτεί η χρήση των Συστημάτων Γεωγραφικών Πληροφοριών (GIS). Διδάσκονται μάλιστα στα Πολυτεχνεία, τις Δασολογικές σχολές και τις σχολές Περιβάλλοντος. Υπάρχουν επίσης εξάμηνα σεμινάρια που κάποιος μπορεί να γίνει ειδικός στην χρήση τους. Οι άνθρωποι που μπορούν να τα χρησιμοποιήσουν σήμερα στην Ελλάδα είναι χιλιάδες.
Αυτά τα συστήματα αποτυπώνουν τα γεωγραφικά όρια σε σημεία, γραμμές ή πολύγωνα και συνδέουν με αυτά βάσεις δεδομένων. Αυτό κάνει π.χ. το κτηματολόγιο. Ορίζεται δηλαδή το πολύγωνο στον χάρτη, αποκτά έναν κωδικό και συνδέεται με βάση δεδομένων που μπορεί να έχει οποιαδήποτε πληροφορία συγκεντρώσουμε για αυτό το πολύγωνο.
Στην Ελλάδα χρησιμοποιούνται από τις αρχές της δεκαετίας του ’90. Είχα την τύχη να δουλέψω με ένα τέτοιο σύστημα, αργό ακόμα αλλά πολύ αποτελεσματικό, όταν συντάσσαμε το εθνικό σχέδιο δράσης για τη διατήρηση της αρκούδας στην Ελλάδα. Αποτυπώσαμε τότε τα δάση σε όλη την ζώνη εξάπλωσης του είδους χρησιμοποιώντας ως υπόβαθρο τους χάρτες της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού, που είχαν αναλυτικά και τα υψόμετρα, και τα στοιχεία των δασικών υπηρεσιών. Σε άλλα επίπεδα πληροφοριών προσθέσαμε τα στοιχεία για την παρουσία του είδους στις διαφορετικές εποχές του έτους. Όταν τελειώσαμε φάνηκαν πολύ εντυπωσιακοί αυτοί οι χάρτες και ήταν ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για το υπουργείο περιβάλλοντος και τις δασικές υπηρεσίες.
Το επόμενο βήμα, στο οποίο είχαμε προχωρήσει, ήδη από το 1997, ήταν η συγκέντρωση γεωγραφικών δεδομένων στο πεδίο με ψηφιακό τρόπο και η συμπλήρωση επί τόπου της βάσης δεδομένων. Τότε χρησιμοποιούσαμε απλά GPS και περνούσαμε στην συνέχεια τα στοιχεία σε πίνακες για να ενταχθούν στα Συστήματα Γεωγραφικών Πληροφοριών. Τώρα μπορείς να παράγεις ένα τέτοιο γεωγραφικό ψηφιακό αρχείο με πολλή πληροφορία χρησιμοποιώντας απλά το κινητό σου.
Γιατί όμως ο ΟΠΕΚΕΠΕ δεν οργάνωσε ένα τέτοιο αποτελεσματικό γεωγραφικό σύστημα, την εποχή που όλα κατευθύνονται προς κάτι τέτοιο;
Οι λόγοι είναι δύο.
1. Σε έναν πίνακα μπορείς να προσθέσεις και να αφαιρέσεις πράγματα χωρίς να αλλάξεις κάτι στο βασικό σύστημα. Έτσι υπάρχει περιθώριο για πολιτική και παραγοντίστικη παρέμβαση.
2. Ο άλλος λόγος είναι ότι οι εταιρείες οι οποίες ξεκίνησαν να παράγουν κάτι τέτοιο, και μάλιστα με πολλές παράλληλες συμβάσεις ανάλογου χαρακτήρα (κτηματολόγιο, δασολόγιο, αγροτική γη) διαμόρφωσαν έτσι τις συνθήκες ώστε να κρατούν αυτές τα βασικά δεδομένα. Έτσι οι μονόφθαλμοι πρόεδροι του ΟΠΕΚΕΠΕ θα τους ανέθεταν πάλι την ίδια δουλειά. Επίσης οι ίδιες αυτές εταιρείες είχαν τη δυνατότητα να παράγουν τους τελικούς πίνακες να βλέπουν τα κενά και να συμβουλεύουν όσους ήθελαν να κάνουν δηλώσεις για να πάρουν την επιδότηση ή ακόμα και τα στελέχη αυτών των εταιρειών και να δηλώνουν οι ίδιοι εκτάσεις.
Δίπλα σ’ αυτό, ανόητοι και τεμπέληδες υπάλληλοι του ΟΠΕΚΕΠΕ και του υπουργείου Γεωργίας, αν και βρίσκονταν στις συσκέψεις δεν δήλωσαν εξαρχής κατά τη διαπραγμάτευση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ως βοσκήσιμες εκτάσεις αυτές τις εκτάσεις που βόσκονται στον νότο της Ευρώπης και της χώρας μας. Εδώ δεν έχουμε μεγάλες επίπεδα χορτολίβαδα όπως στον βορά. Τα πουρνάρια και άλλα θαμνολίβαδα δεν θεωρήθηκαν από την Ε.Ε. βοσκόμενες εκτάσεις. Υπήρξε συνεπώς στην Ελλάδα έλλειμμα έκτασης βοσκοτόπων, όταν οι επιδοτήσεις συνδέθηκαν με την βοσκούμενη έκταση. Και για να το λύσουν κατέφυγαν σε αυτό που ονόμασαν «τεχνική λύση», την οποία αποδέχτηκε και η Ευρωπαϊκή Ένωση, να μπορούν να δηλώνουν δηλαδή οι κτηνοτρόφοι εκτάσεις και σε άλλα μέρη. Αυτή η διευθέτηση όμως είχε πολύ ψωμί και προσέλκυσε μη αγρότες και μη κτηνοτρόφους που κατάφεραν να δηλώσουν εκτάσεις και να πάρουν επιδοτήσεις. Η προσωρινή διευθέτηση έγινε καθεστώς και ξεχείλωσε.
Αυτό το ζήτημα θα είχε λυθεί αν είχαν εκπονηθεί οι Λιβαδοπονικές μελέτες ή Διαχειριστικά Σχέδια Βόσκησης, όπως προγραμματίζονταν. Εκτός από τον καθορισμό των βοσκήσιμων γαιών θα υπήρχαν και οργανωμένες προτάσεις για την ανάπτυξη των υποδομών βελτίωσης της εκτατικής κτηνοτροφίας, όπως ποτίστρες και εποχιακή ρύθμιση της ώστε να παραμένει σε καλή κατάσταση ο βοσκότοπος. Αν είχε υπάρξει μια κίνηση προς αυτή την κατεύθυνση θα είχε αναστραφεί το μεγάλο κύμα εγκατάλειψης της εκτατικής κτηνοτροφίας.
Εμφανίζεται στην Ελλάδα μια πλήρης εγκατάλειψη των ορεινών και μη ορεινών περιοχών που σημαίνει και μείωση στη βιοποικιλότητα καθώς οι αγροτικές εκτάσεις και τα βοσκοτόπια λογγώνουν, γίνονται δηλαδή αδιαπέραστα από την πυκνή βλάστηση που αναπτύσσεται και έχουν αυξημένο κίνδυνο πυρκαγιάς. Ο κτηνοτρόφος όμως και ο αγρότης των μειονεκτικών περιοχών αντιμετωπίζει την περιφρόνηση όλων μας.
Όλο αυτό το σκάνδαλο δεν είναι μόνο υφαρπαγή χρήματος από επιτήδειους, είναι και ένα μεγάλο χτύπημα στην γεωργία και την κτηνοτροφία των μειονεκτικών περιοχών. Αν είχαν χαρτογραφηθεί οι γεωργικές εκτάσεις και οι βοσκότοποι και αν οι ειδικοί στις χαρτογραφήσεις, οι γεωπόνοι και οι λιβαδοπόνοι είχαν χρησιμοποιηθεί για τον σωστό σχεδιασμό θα είμαστε σε μια άλλη πορεία. Τώρα μόνο με πλήρη αλλαγή κατεύθυνσης μπορεί κάτι να αναστραφεί.
